‘Zwart ijs’

Recensie van Zwart ijs van Bernardo Fernández

Eerder verschenen op bibliotheek.be

Het zal niemand ontgaan zijn dat er in Mexico een bloederige drugsoorlog woedt. Logischerwijs inspireert die problematiek ook meer dan een schrijver. De welig tierende ‘narcoliteratuur’ kan grosso modo in twee groepen onderverdeeld worden: enerzijds zijn er de literaire romans, die de ‘narcocultuur’ onder de loep nemen en stilstaan bij de oorzaken en gevolgen van het virus dat de Mexicaanse maatschappij aanvreet. Zo gunt ‘Kroniek van een hofzanger’ van Yuri Herrera ons bijvoorbeeld een blik in de innerlijke keuken van een drugskartel. Anderzijds vormt de drugsoorlog het gedroomde decor voor een resem thrillers en detectives waarin het gruwelijke geweld op vaak zeer expliciete wijze centraal staat.

Bij boeken die tot deze laatste groep behoren, zoals Zwart ijs van Bernardo Fernández, worden regelmatig ethische vraagtekens geplaatst. Door de kwestie op weinig kritische wijze aan te snijden, lijken ze het geweld soms te romantiseren. En bloed verkoopt, natuurlijk. ‘Sensatiebelust’ en ‘opportunistisch’ zijn dan ook twee van de etiketten die schrijvers van dit soort verhalen vaak opgeplakt krijgen. Ook Fernández blinkt niet bepaald uit in het aanbrengen van nuances of het ontkrachten van stereotypen. Maar zolang het desbetreffende boek niet pretendeert meer te willen zijn dan een detective of thriller, moet je dat alles misschien door de vingers zien en evalueren of het al dan niet goed is in zijn genre.

Twee opmerkelijke dames spelen de hoofdrol in Zwart ijs. Aan de ene kant staat femme fatale Lizzy, de leidster van het Constanza-kartel, en aan de andere de brutale inspecteur Andrea. Lizzy is elegant en koelbloedig, Andrea fors en doortastend. Aangezien coke volgens haar passé is, geeft Lizzy chemicus en huurmoordenaar el Médico opdracht tot het vervaardigen van een baanbrekende designerdrug. Toch is dit zogenaamde ‘zwarte ijs’ niet de reden waarom Andrea Lizzy op de hielen zit. Wanneer ze ontdekt dat de drugbarones achter de gruwelijke moord op haar minnaar zit, is de politievrouw vastberaden om persoonlijk wraak te nemen.

Vergis je niet: hoewel Zwart ijs met zijn twee hoofdrolspeelsters op het eerste gezicht misschien de indruk wekt een vrouwvriendelijk boek te willen zijn, blijkt al snel hoe fallocratisch Fernández’ pen is. Een van de vele voorbeelden: “De huurmoordenaar sliep nadat hij Lizzy drie dagen lang als een bezetene had gepenetreerd. Penetreren, dat was het juiste woord. Niet dat belachelijke ‘de liefde bedrijven’. Niet dat alledaagse ‘neuken’. Penetreren. Zoals het mes van de slager. Of het scalpel van de chirurg.” Met de bedoeling het taalgebruik van de Mexicaanse flikken en gangsters weer te geven, doorspekt Fernández de roman verder met scheldwoorden. In vertaling heeft zijn op zich al povere proza bijgevolg veel weg van de ondertitels van Beverly Hills Cop II. Mocht de schrijver niet geprobeerd hebben om het hier en daar toch een beetje literair te laten klinken, dan was Zwart ijs simpelweg een pretentieloze, flitsende en behoorlijk onderhoudende roman noir geweest.

Fernández, Bernardo
2012     Zwart ijs. Utrecht: Signatuur.