In een metropool als Bogotá, met meer dan 7,5 miljoen inwoners; waar het verkeer voorbij raast, lijken de mensen op eerste gezicht geen tijd te hebben voor stadslandbouw. Niets blijkt minder waar, want in vijf van de twintig wijken van de Colombiaanse hoofdstad zijn de afgelopen jaren projecten ontstaan om mensen te stimuleren hun eigen groente en fruit te verbouwen.
Helena Villamil is initiatiefnemer van een stadstuin in het centrum. Ze is al vijf jaar intensief bezig met het onderhouden van haar tuin en vooral met het opleiden van mensen. Dat laatste aspect van haar werk vindt ze erg belangrijk. ,,De eetgewoontes zijn hier vaak slecht: rijst, aardappelen, bonen, gebakken banaan, vlees en dus te weinig groente,’’ legt ze uit. ,,Bij mij in de tuin werken wekelijks ongeveer tien mensen waarvan een deel laagopgeleid. Hen leer ik alles over gezonde voeding, de juiste voedingsstoffen en over kruiden die tegen kwaaltjes kunnen helpen.’’
In de wijken Suba, Usaquén, San Cristóbal, Ciudad Bolívar en in het centrum lopen nu verschillende projecten. In San Cristóbal is vorig jaar bovendien een winkel geopend waar meer dan vijftig producten uit de stadstuin worden verkocht. Deze winkel en de verbouwing van producten in de wijk is begonnen om mensen op te leiden en werk te verschaffen. Daarnaast is het een goed alternatief voor de heftige regenval van de afgelopen jaren die veel oogsten heeft verpest.
Volgens de gedreven Villamil kan iedereen die het wil zelf groente verbouwen. ,,Ten eerste is het een misverstand dat je zonder ruimte niet kunt beginnen met het verbouwen van een beetje groente,’’ vertelt Villamil wijzend naar de muur om haar huis. ,,Je kunt potten en bakken ophangen aan de muur zoals ik hier ook heb gedaan en daar zaadjes in planten.’’ Ze benadrukt dat het niet om de kwantiteit gaat. ,,Als je sla wilt eten kun je dat ter plekke plukken, want je hoeft de sla niet in de koelkast te bewaren. Verser kan niet.’’
Gebrek aan ruimte heeft Villamil niet, want haar huis grenst aan een stuk grond. In houten bakken zitten allerlei soorten groenten, kruiden en planten. ,,Ik verbouw van alles: sla, tomaat, komkommer, courgette, allerlei soorten kruiden, mais, quinoa, fruit, etcetera.’’ Bij het binnenlopen van de tuin valt direct een gigantische boom op die boven het huis uittorent. De boom blijkt al 234 jaar oud. Deze boom verbruikt alle voedingsstoffen en water uit de grond waardoor de oogst het eerste jaar helemaal was mislukt. De boom is ook de reden dat alle planten in bakken en tafels boven de grond staan. ,,Alle bakken zijn gemaakt van hout en plastic dat ik verzameld en hergebruikt hebt. Alles hier is gerecycled.’’
Met ‘alles’ bedoelt Villamil ook echt álles. Er staan grote tanks achterin de tuin die regenwater opvangen waarmee de planten worden verzorgd. Verspreid door de tuin staan ook plastic flessen waarin plantjes groeien. Villamil wijst naar een zak aarde onder een plantenbak. ,,Ook alle aarde maak ik zelf,’’ vertelt ze. ,,Van mijn etensresten maak ik compost en daaruit ontstaat goede, gezonde, onbewerkte aarde.’’ Terwijl ze met haar hand wat zand weghaalt onder een plant duiken er wormpjes op die door de aarde krioelen. ,,Kijk, zij bewerken mijn aarde en ik hoef niets te kopen of weg te gooien. Al mijn etensresten gaan op de composthoop.’’
Villamil krijgt met het overbrengen van haar kennis hulp van kunstenares Maria Buenaventura. Buenaventura is plastisch kunstenaar en maakt kunstwerken die te maken hebben met landbouw en natuur. ,,Bijna alles lijkt digitaal te worden tegenwoordig, terwijl de realiteit is dat we onderdeel zijn van de aarde,’’ legt Buenaventura uit. ,,Daarom vind ik het fundamenteel om hierover te praten met mensen en statements te maken met mijn werk.’’ De kunstenares heeft verschillende exposities in Bogotá opgezet om aandacht te vragen voor dit onderwerp. In haar expositie over stadslandbouw Ideologische Organismen exposeerde ze onder andere producten van Helena Villamil. Op dit moment loopt in Bogotá nog een andere expositie van haar hand over allerlei verschillende soorten zaden.
De kunstenares staat volledig achter het werk van Villamil en bewondert haar gedrevenheid, maar heeft ook een kanttekening bij stadslandbouw. ,,De sceptici zijn vaak de boeren zelf,’’ vertelt ze. ,,Zij produceren natuurlijk dezelfde producten als de mensen in de stad en ze zijn bang dat hun werk afgepakt wordt.’’ Buenaventura is daarom vooral voor samenwerking en de uitwisseling van kennis, zodat het één het ander niet hoeft te vervangen. ,,Dat is precies wat ik wil bereiken,’’ reageert Villamil terwijl ze twee glazen guavesap inschenkt. ,,We leveren de technieken ook aan de boeren, want we willen dat ze het gebruik van chemicaliën verminderen en effectief met materialen omgaan.’’
De reden van Villamil om te beginnen met stadslandbouw was het verkrijgen van ‘schone’ groente en fruit. ,,Alle groenten en fruit uit de supermarkt is bewerkt en ik wil geen chemicaliën in mijn voedsel,’’ legt ze uit. Dat het ook werk creëert bevestigt ze. ,,Ik heb elke week ongeveer tien mensen die me komen helpen in de tuin. Voornamelijk mensen uit de lagere klassen die ik iets wil bijbrengen over gezond eten, voedingsstoffen en goede technieken om groente te verbouwen.
Bij Villamil in de wijk zijn nu meer mensen die hun eigen groente en fruit verbouwen. Ook woont er vlakbij een boer die dit al zijn hele leven doet. ,,Hem hebben we betere en duurzamere technieken geleerd, waardoor hij nu veel efficiënter te werk gaat. Hij heeft nu meer oogst en op een duurzame manier.’’ Samen met studenten van de Nationale Universiteit Colombia brengt Villamil onderzoek naar landbouwtechnieken in de praktijk, omdat ze nog efficiënter wil leren verbouwen. ,,Nu nog iemand vinden die van compost gas kan maken en ik kan helemaal duurzaam aan het werk,’’ besluit ze ambitieus.
Deze productie komt voort uit het project Beyond (Y)our World van LokaalMondiaal.
Stadslandbouw in Bogotá: steeds meer behoefte aan duurzame producten
[…] artikel werd op 27 augustus 2012 gepubliceerd op de website Consentido.nl. De productie komt voort uit het project Beyond (Y)our World van LokaalMondiaal. Tags: Bogotá, […]