SimCity: Honduras

08-12-2015 by Frans Haagsma

» Columns » conSentido (zin) » Wetenschap

Altijd al je eigen stad willen bouwen? Als het aan de regering van Honduras ligt hoeft dit niet meer achter een computer, maar wordt SimCity realiteit in het Midden-Amerikaanse land. Wat moet je hiervoor doen? Neem een enorme hoeveelheid geld, een justitieel apparaat, wetgeving, een politiemacht en een eigen buitenlandsbeleid mee. Je bouwt namelijk niet alleen een stad, maar je mag er ook nog eens je eigen gezag over voeren. Door sommigen gezien als lichtend voorbeeld van economische ontwikkeling en vrijheid lijkt het er volgens mij op dat na bijna 200 jaar onafhankelijkheid van Spanje, een periode van veel chaos en strijd, kolonialisme weer helemaal trending wordt.

Naar voorbeeld van onder andere Hong Kong, wil Honduras Zonas de empleo y desarrollo económico, zones van werkgelegenheid en economische ontwikkeling, kortweg ZEDE in gaan voeren. Speciaal aangewezen zones voor economische ontwikkeling. Wat deze zones zo speciaal maakt is dat zij staten binnen een staat worden. Ze staan los van de Hondurese overheid door een eigen bestuur, het maken van eigen regelgeving, ze mogen een eigen beveiligingsmacht opzetten, eigen rechtspraak voeren en een eigen begroting maken. De zones staan onder toezicht van een commissie van 21 leden bestaande uit investeerders en andere rijke industriëlen uit met name de VS en Europa. De enige invloed die de Hondurese overheid nog kan uitoefenen is het kiezen van de commissieleden.

Werkgelegenheid en economische ontwikkeling klinken goed, zeker in een land waar economische ontwikkeling de laatste eeuwen achtergebleven is. Rechten professor Tom W. Bell verbonden aan de Universiteit van Chapman noemt het “een dodelijk klap aan stilstand, de vijand van ontwikkeling, en een geopend pad richting nieuwe, vrije steden.” Een mogelijkheid voor westers georiënteerde ondernemingen en staten om invloed uit te oefenen en daar beleid en wetgeving aan te koppelen. Is dit echter wel zo?

In de praktijk komt het erop neer dat Honduras een deel van haar soevereiniteit weggeeft. Door aanzienlijke delen van de kust te bestemmen als ZEDE, geeft zij een deel van haar land weg.

Zones bestemd als ZEDE

Zowel intern als extern kan men vraagtekens zetten bij de gevolgen die dit plan heeft voor de soevereiniteit van Honduras. Ondanks dat de commissie van 21 aangewezen wordt door de president en goedgekeurd door het congres, is er verder geen invloed of zeggenschap over het beleid in de ZEDE’s. Ook het monopolie op geweld is verdwenen door het toestaan van een eigen politie en militair corps. Je kunt je afvragen of Honduras nog wel een staat is als het geen monopolie op geweld heeft, of in dit geval juist uit handen geeft (Tilly 1985). Het toestaan van onderhandelingen, afspraken en verdragen met buitenlandse mogendheden zorgt er nog eens voor dat externe soevereiniteit sterk beperkt wordt. Waarom zou een andere staat nog handelen met Honduras als het ook direct met de ZEDE’s kan, vooral wanneer deze regio’s economisch sterker ontwikkeld zijn.

Naast de gevolgen voor de soevereiniteit van de staat, is de grootste impact misschien nog wel voor de Hondurese bevolking. Inwoners binnen de ZEDE’s, Hondurese staatsburgers, komen onder een ander gezag te staan en ondanks dat ze wonen in de eigen staat kunnen ze hier geen rechten meer aan ontlenen. Bestaande constitutionele wetgeving verdwijnt en het is maar de vraag wat er voor terug komt. Een goed voorbeeld is de afro-inheemse bevolking. Vaak woonachtig in de nog niet ontwikkelde gebieden wordt zij slachtoffer van de ZEDE’s. Gebied waar de voorouders al woonden worden afgenomen en gebruikt voor ontwikkeling economische ontwikkeling. Westerse bedrijven kopen van de overheid stukken land op waar de inheemse bevolking woonachtig is en zetten deze van de één op de andere dag af met hekken. Ook al ben je het er niet mee eens, obstructie en tegenwerking kan je dood worden. De VN komt met harde cijfers: Sinds 2010 hebben 44 inheemse rechten activisten aanslagen niet overleefd. Op milieuactivisten zijn sindsdien 111 aanslagen gepleegd, waarvan er 33 op inheemse activisten was. Hoezo een weg richting vrijheid?

Het is duidelijk dat Honduras als regering zich terug trekt uit de nieuwe zones. Volgens Slater en Kim (2015) kun je dit kwalificeren als een standoffish state, een staat waar zowel administratief als cultureel assimilatie uit de weg wordt gegaan. Honduras gaat het niet alleen uit de weg, ze geven het zelfs uit handen. De inheemse bevolking wordt aan haar lot overgelaten en in plaats van zelf actief economische ontwikkeling met behulp van de eigen bevolking te bewerkstelligen laten ze dit aan anderen over.

Net als in koloniale tijden wordt het land van de inheemse bevolking ingenomen. De eigen Hondurese bevolking komt onder gezag te staan van gezagvoerders waar zij niet voor gekozen heeft of ook maar enige invloed op kan uitoefenen. Waar ten tijde van de kolonie zij, ondanks dat het inwoners van het Spaanse Rijk waren, onder een gouverneur of lokale potentaat stonden, staan zij nu weer onder buitenlands bewind zonder democratische wortels. Als je economisch machtig bent kun je invloed kopen, heb je deze middelen niet ben je aan de ander overgeleverd. Het gevaar dreigt dat de ZEDE rijke eilandjes worden in een zee van armoede, zonder garanties dat rijkdom zich verspreidt of de armere bevolking deel er van kan uitmaken. De leden van de commissie van 21 staan er namelijk niet om bekend dat zij mensenrechten of de belangen van de lokale bevolking hoog in het vaandel dragen.

Ruim 500 jaar na Columbus zetten er weer westerlingen voet aan wal in Honduras. Wederom voert economisch gewin de boventoon, is de inheemse bevolking de dupe en ontstaat er een systeem waar de bevolking geen invloed op heeft of het gezag over kan uitoefenen. Waar Columbus zich zelf uitnodigde is het grote verschil deze keer dat Honduras het neokolonialisme zelf uitnodigt. Of het project van de ZEDE’s zal slagen of niet, in beide gevallen is Honduras een deel van haar soevereiniteit kwijt en we mogen hopen dat het voor de bevolking beter zal lopen dan haar voorouders 500 jaar geleden.

Classroom bloggers

In the series ‘classroom bloggers’, several students of conSentido’s political correspondent Fransje Molenaar discuss Latin American current events as they relate to issues of state sovereignty and effective governance. These blogs form part of the course ‘Latin American state failure’ (IR – Leiden University), which discusses the relationship between the Latin American state, violence, and repression.

Literatuur

Tilly, C. (1985). War making and state making as organized crime. In: Evans, P.,

Rueschemeyer, D. and Skocpol, T. Bringing the state back in (pp.169-187). Cambridge: Cambridge University Press.

Slater, D. & Kim D. (2015). Standoffish states: Nonliterate Leviathans in Southeast Asia.

TRaNS: Trans- Regional and –National Studies of Southeast Asia, 3(1), 25-44.