Rebeca Lane, strijdbaar hiphoppend voor Guatemala

De Guatemalteekse zangeres, sociologe en feministe Rebeca Lane bracht afgelopen zomer de muziekvideo ‘Reina del Caos’ (op het album ‘Alma Mestizo’) uit. De tekst van het nummer, geschreven tijdens de protesten in Guatemala in 2015, is kloppend actueel. De zangeres zingt voor oprecht activisme. De video benadrukt het belang van vreugde om dit te bereiken. conSentido legde woorden van ‘Reina del Caos’ naast de Guatemalteekse realiteit. 

Rebeca Eunice Vargas (Rebeca Lane) werd geboren in Guatemala-Stad in 1984, tijdens de zestigjarige burgeroorlog die het Centraal-Amerikaanse land teisterde. Drieëndertig jaar later bevindt het land zich in een crisis, die veel te maken heeft met eenzelfde elite die al tijdens de burgeroorlog de touwtjes in handen had.

“Ik maak geen kunst alleen maar om jullie te behagen, ik ga mezelf niet censureren zodat jullie je niet ongemakkelijk voelen, ik ben hier om mijn verhaal te vertellen, niet voor de goede manieren”, zing Lane in Reina del Caos, of de Koningin van de Chaos. En wat voor een verhaal. Als we de muziek van Lane over beelden van de actualiteit van Guatemala spelen, is haar tekst de kritische (hiphop-)noot op corrupte machthebbers.

Lane is ook kritisch over hen die modieus een protestbord in de lucht steken:

Lane legt zo de vinger op de sociale mediawond bij ons allemaal.

In Guatemala gebeurt er overigens heel wat om een protestbord voor in de lucht te steken. Lane en haar muziek vertegenwoordigen een hervonden (politiek) activisme in Guatemala. In de context van Latijns-Amerika vertegenwoordigt Lane een bevolking die niet zomaar meer corruptie van de machtshebbers aanvaardt. Ze maakt deel uit van een hoopvolle Latijns-Amerikaanse feministische beweging tegen gendergeweld en machismo.

In de video neemt Lane met twee vriendinnen een stad van karton vol kleuren over. Op het einde van het verhaal scheuren ze de stad aan flarden.

Ameno Córdova schreef het script van de video, hij vertelt hierover: “Sinds ik mijn eerste videoclip maakte, probeerde ik mij uit te drukken met kleuren; mijn favoriete kleur is groen. Hoewel ik altijd kleurloze shirts draag, probeer ik in mijn werk kleurrijke beelden te schilderen. Toen ik het nummer voor de eerste keer hoorde, zag ik de beelden meteen voor me.

Ik schreef het script op een zaterdagochtend. Ik zocht de kleuren in de hoes van het album Alma Mestiza. Er was veel oranje en geel en ik wist dat Rebeca van paars houdt; ik had de kleur paars opgemerkt in haar haar en nagels. Met deze drie kleuren ging ik naar de artistiek directeur Sammy.”

Waarom hebben we chaos nodig? Lane vertelt: “Voor mij is chaos belangrijk omdat de “orde” die ze ons opleggen neoliberaal, machistisch en racistisch is. De chaos normaliseert onderdrukking en koloniseert ons. Voor mij breekt de chaos de gevestigde orde. Uit de chaos ontstaat creatie, het is de creatieve chaos.’

De straat op tegen corruptie

Het activisme in Guatemala leek na zestig jaar burgeroorlog en repressieve regeringen onderdrukt, maar vindt sinds enkele jaren opnieuw zijn weg naar de straat en sociale media.

De internationale VN-commissie tegen straffeloosheid en het Guatemalteekse Openbaar Ministerie vechten sinds 1996 hand in hand tegen corruptie, met sinds enkele jaren de Guatemalteekse bevolking als handlangers op straat.

De Guatemalteekse bevolking kwam in 2015 massaal de straat op en kreeg president Otto Perez Molina en vice-presidente Roxanna Baldetti achter de tralies. De aanleiding was een immens corruptieschandaal in de hoogste politieke regionen. Volgens observatoren was het de eerste keer sinds het einde van de burgeroorlog dat de Guatemalteken zo massaal de straat op kwamen voor hun rechten.

De teleurstelling was dan ook groot toen maanden later Jimmy Morales namens de nationalistische centrumrechtse partij FCN tot president werd verkozen.

Morales kwam met de slogan Niet corrupt, noch dief aan de macht. Voor velen was dit een grap en was deze voormalige televisiekomiek een marionet van de corrupte legerelite.

De verrassing was dan ook niet groot toen president Morales afgelopen augustus het hoofd van de CICIG, Ivan Velásquez, het land uit wilde zetten. Velasqáez had net een aanklacht ingediend voor illegale financiering van Morales politieke campagne in 2015. Het Grondwettelijke hof hield de uitzetting van Velásquez tegen en de bevolking vond elkaar terug op straat.

Met duizenden eisten ze het ontslag van president Jimmy Morales voor het ontduiken van de justitie, waaronder ook Lane. Haar sociale media zijn een mooi platform voor geëngageerd activisme.

Ameno Córdova vertelt over zijn keuze voor het videoverhaal: “Guatemala leent zich voor inspiratie. Het is een goede locatie voor horrorfilms, er is altijd geweld. De tekst van Reina del Caos is gebaseerd op de gebeurtenissen van 2015, toen dankzij het CICIG en Openbaar Ministerie aan het licht kwam wat heel deze misdaadbende, geleid door de toenmalige president Pérez Molina en de dubieuze ex-presidente Roxana Baldetti, uitvoerden.

Vandaag zitten we met hetzelfde met de huidige president Jimmy Morales, corrupt en dief. Ik wou geen video maken van manifestaties op straat. Ik wilde iets met meer kleur, vrolijker, iets wat de aandacht zou trekken van kinderen, en opgegroeide kinderen.”

Afgelopen week stemde het parlement nog voor een wet, waardoor partijleiders niet meer aansprakelijk kunnen gehouden worden voor fraude en corruptie. De reactie op straat was zo groot dat het parlement vrijdag – op onafhankelijkheidsdag – de wijziging in het strafrecht introk.

De staat op tegen gendergeweld

Volgens cijfers van de United Nations Economic Commission for Latin America and the Caribbean (ECLAC) uit oktober 2016, overlijden iedere dag minstens tien Latijns-Amerikaanse en Caraïbische vrouwen, louter omdat ze vrouw zijn.

Data van het Gender Equality Observatory for Latin America and the Caribbean van de VN spreken choquerende boekdelen: In 2014 waren in 25 landen van de regio in totaal 2089 vrouwen het slachtoffer van feminicide of vrouwenmoord. Guatemala bevindt zich op de vierde plaats met meer dan tweehonderd feminicides in 2014.

Nadat zes maanden eerder 43 Guatemalteekse meisjes omkwamen tijdens een brand in een opvanghuis, toont Rebeca Lane zich op haar sociale media strijdvaardig op zoek naar gerechtigheid.

De positie van de vrouw in Guatemala werd enorm pijnlijk zichtbaar toen op de vooravond van Internationale Vrouwendag jonge meisjes en jongens in een opvanghuis in opstand kwamen. Bij een brand die ochtend lieten 43 meisjes het leven. Lokale media die onderzoek deden naar wat er die nacht gebeurde, besloten een verdrietige herhaling in het Centraal-Amerikaanse land: staatsgeweld en feminicide. Guatemala was in rouw en in heel Latijns-Amerika kwamen vrouwen de straat op om hun solidariteit te betuigen.

Rebeca Lane schreef in nasleep van het drama voor de feministische beweging Ni Una Menos een nummer dat de pijn van Latijns-Amerikaanse vrouwen uitdrukt.

Ni Una Menos is een feministische beweging tegen feminicide, die ontstond in Argentinië en ‘niet één vrouw minder’ aan gendergeweld wil verliezen. De beweging kreeg weerklank van vrouwen uit heel het continent:

Staatsgeweld en de burgeroorlog

Het geweld tegen vrouwen in Guatemala kan geplaatst worden in de nasleep van de gewelddadige burgeroorlog. De gruwelijke verhalen van geweld tegen vrouwen tijdens de burgeroorlog hebben volgens vrouwenvoorvechtsters tot een gewelddadige maatschappij geleid, waar vrouwen bijzonder kwetsbaar zijn.

De Guatemalteekse zangeres kreeg haar naam van een tante die tijdens de militaire dictatuur verdween.

In het nummer Desaparecidos, ook op het album Alma Mestiza, zingt Lane:

Kop van jut in de video van Reina del Caos is onder andere voormalig dictator Efraín Rios Montt. De generaal heeft twee processen tegen zich lopen voor genocide en mensenrechtenschendingen. De verdediging stelt -in een herkenbaar verhaal- steeds het rechtsproces uit met als voorwendsel de gezondheidstoestand van de 92-jarige ex-dictator. Andere (voormalig) machtshebbers, gewaagd aan de ex-dictator, krijgen hetzelfde lot toebedeeld als Montt: een snor op hun krantenkoppen.

Hier ligt meteen ook de kracht van Lane’s muziek en de video: de strijd voor gerechtigheid heeft meer kracht met kleur en alegría. Nadat tijdens de burgeroorlog en militaire dictaturen de straat een gevaarlijke plaats was voor mensenrechtenverdedigers, neemt Lane in haar laatste muziekvideo de openbare ruimte in. Met haar woorden geeft ze memoria en rechtvaardigheid een plaats.

Rebeca Lane is de gecompromitteerde zangeres die onrecht durft uit te zingen, en is zo wat Guatemala nodig heeft.

Vibra

In de laatste beelden van Reina del Caos dansen drie vriendinnen op straat.

De video verbeeldt het plezier die ze bij het maken van de video hadden, vertelt Córdova: “De meeste filmmakers worden heel serieus wanneer ze een filmproces beginnen, ze stappen het personage van de cineast binnen en zijn iemand anders. Ik hou ervan plezier te maken, ik hou van plagen en spelen. Bij dit proces zijn de spelletjes duur, maar het spel is hetzelfde.”

We draaiden in twee dagen, zonder het script te gebruikten. Ik wist zelfs niet hoe ik de eerste dag zou beginnen, maar we hebben het ongelofelijk gehad. Veel mensen hebben ons geholpen. Het beste was dat mijn dochter Julia productieassistent was. Ze was op bezoek uit Canada en zo konden we samen al spelend de video maken.”

Wat doet jouw hart sneller slaan? Rebeca Lane: ‘Mijn hart slaat wanneer ik liefde voel, empathie, strijd, vrolijkheid. Het is een goede vorm om allianties te zoeken. Wanneer ik voel dat mijn hart klopt met iemand, met een collectief, dan blijf ik. Het is intuïtief.’ 

Meer informatie: 

www.rebecalane.com
www.facebook.com/rebecalane6/?ref=br_rs

Dirección y Producción: Ameno Córdova/ Pepe Orozco
Producción Ejecutiva: Rebeca Lane
Dirección de Fotografía: Pepe Orozco/Josué García
Dirección De Arte: Samantha De León
Guión: Ameno Córdova
Iluminación: Diego Rosal Cazali
Edición: Pepe Orozco Recinos
Corrección de Color: Andrés Delgado
Actrices: Gabriela Bolten/ Alejandra Santizo
Maquillaje y Peinado: Danilo paredes Contreras
Créditos y Muñequitas De Papel: Brenda Córdova
Fotografía Fija y Trucos de Patineta: Diego Rosal Cazali
Asistencia De Producción: Julia Forno (Córdova)
Primer asistente de arte: Sofía Escobar
Asistencia de Arte: Roberto Cabrera, Ivonne Monterroso, Lashmi Córdova
Alimentación: Connie de Córdova, Zulma Forno, Omkar Córdova Alejandro Barcarcel
Carpinteros: Don Sam Quina, Emilio Orozco
Mini Grafitis: Dope, Pulido, Soft, Ariz, Luis Caal
Música: Chesary, Marroquín
Letra: Rebeca Lane
Productoras: Ninja Jaus, Negativo Negativo 16:9, Zanate Mojado Films Ladilla Films