Nederlands-Mexicaanse band Snowapple vraagt aandacht voor ‘femicide’ in Mexico

De Nederlands-Mexicaanse band Snowapple trad vrijdag 8 maart op voor duizenden vrouwen tijdens de jaarlijkse International Women’s Day March, op het Zocalo in Mexico-Stad.

Mijn naam is Laurien Schreuder, frontvrouw van de band Snowapple. Op 8 maart toonden wij onze solidariteit met de strijd tegen de onderdrukking van vrouwen. Op deze dag brachten wij ook onze nieuwe single uit: La Llorona (‘de huilende vrouw’). Dit nummer heeft één duidelijke boodschap: stop het geweld tegen vrouwen, stop de feminicidios!

Ik heb veel gereisd in Latijns-Amerika en als muzikant over de hele wereld gespeeld. Mijn reizen brachten mij steeds vaker naar Mexico, waar ik iets magisch voel wat moeilijk te omschrijven is. De sterke aanwezigheid van oude culturen, de openheid van de mensen en natuurlijk de muzikale tradities. In Snowapple speel ik met Mexicaanse muzikanten, wij combineren onze verschillende muziekstijlen en invloeden. Onze muziek is daardoor een fusie van pop, folk, opera en avant-garde-cumbia, een versmelting van het traditionele met het experimentele. 

Naarmate ik vaker in Mexico kwam leerde ik ook de problemen in het land beter kennen en sprak ik met velen over de onveiligheid die vrouwen ervaren. Ernstig geweld tegen vrouwen komt op grote schaal voor, met als dieptepunt de feminicidios, ofwel vrouwenmoorden. De term feminicidios (‘femicides’) wordt in heel Latijns-Amerika gebruikt voor het verkrachten, mishandelen en vermoorden van vrouwen, omdat zij vrouw zijn. In 2018 werden er 2200 vrouwen vermoord, zes vrouwen per dag. María Salguero Bañuelos, een Mexicaanse feministe, wetenschapper en activiste houdt sinds 2010 een website bij met de aantallen, en waar deze in Mexico gepleegd zijn. Deze website geeft schrikbarende cijfers weer. Dit terwijl er (internationaal) weinig aandacht is voor deze op gender gebaseerde misdaden. Er heerst te vaak een cultuur van geweld en onverschilligheid en zelden vinden de (families van de) slachtoffers gerechtigheid. Ondertussen neemt de onveiligheid toe.

Daar staat tegenover dat er tegelijkertijd veel sterke vrouwen en vrouwengroepen zijn die zich inzetten voor verandering. Mexico kent een lange traditie van feministische strijd en vrouwengroepen. Vrouwen speelden als soldaderas al een belangrijke rol in de Mexicaanse revolutie (1910-1920) en de eerste feministische congressen, waarin het kiesrecht centraal stond, vonden al plaats in 1916. Vrouwen en feministische bewegingen hebben zich in de loop van de jaren op verschillende manieren in de samenleving en de politieke arena ingezet voor de verdediging van vrouwenrechten. Hoewel minder bekend dan de Argentijnse of Chileense situatie, heeft Mexico ook z’n eigen vuile oorlog gekend in de zeventiger jaren, na de studentenopstand van 1968. Moeders vechten al jaren om hun verdwenen dochters en zonen terug te krijgen. Zo ook Rosario Ibarra, die twee keer presidentskandidaat was in 1982 en 1988, en een belangrijk symbool voor dit verzet is geworden. Moeders die zich in Mexico verzetten tegen de femicides en de straffeloosheid hieromheen, hebben een vorm van ‘militant moederschap’ gecreëerd dat door verschillende feministische groepen wordt ondersteund. 

Ik raak altijd erg geïnspireerd door deze vrouwen, maar de noodzaak om zelf in actie te komen kwam nadat vorig jaar een vriendin van bandgenoot Osito werd vermoord. Als muzikante uit Mexico-Stad was zij op tour ter promotie van haar nieuwe album, en dat heeft haar het leven gekost.

In Mexico is het altijd de eerste vraag die in een interview wordt gesteld: ‘hoe is het als vrouw in de muziekwereld?’. Hierop antwoorden vind ik lastig. Er zit zoveel achter het onderwerp gender, zeker in een land als Mexico. De overheersing van onveiligheid in de verhalen van vrouwen raken mij diep. We beseften dat we als muzikanten  binnen deze situatie iets moesten doen.

We hebben daarom besloten om het bekende Latijns-Amerikaanse folklorelied ‘La Llorona’ op te nemen met een nieuwe tekst, geschreven door journalist Pedro Miguel (van de Mexicaanse krant La Jornada). De tekst gaat over de realiteit van dit gendergerelateerde geweld. Onze versie begint met de zin: ‘Ser mujer es un delito, Llorona con sanción bien definida: te agarran cuatro canallas y te arrebatan la vida…’ (Vrouw zijn is een misdaad, ​llorona met een duidelijke straf: gegrepen door vier schurken, llorona, ze pakten je leven af.) en eindigt met: ‘Ay de mi Llorona, Llorona, cuándo tendré la noticia que ante los feminicidios se empiece a aplicar justitia.’ (Och arme llorona, llorona, Wanneer krijg ik het bericht dat het vermoorden van vrouwen, llorona eindelijk zal worden berecht.) 

De keuze voor deze klassieker heeft een sterke symbolische waarde. Mexicanen, en waarschijnlijk een bredere groep Latijns-Amerikanen, identificeren zich met het geliefde nummer. Het origineel gaat over een  mythe die in verschillende Latijns-Amerikaanse landen verschillende versies kent, maar waarvan de bekendste gaat over een huilende en dolende vrouw die haar kinderen uit ellende en verdriet samen met zichzelf de dood meeneemt omdat haar man haar bedrogen heeft met een ander. Een Mexicaanse versie van Medea en symbool voor vrouwelijk lijden. De nieuwe tekst is een statement, wij willen dat mensen zich ook actief identificeren met deze hedendaagse problematiek, die helaas alom bekend is.

Door middel van kunst kunnen taboes doorbroken worden, en het ondenkbare aan het licht worden gebracht. Met onze muziek willen we de femicides onder de aandacht brengen, bewustzijn creëren, mensen activeren en verbinden. Muziek speelt een belangrijke rol in revoluties en kan kracht bieden, want als je wil dat er dingen veranderen moet je je laten horen. Wij hopen dat met dit nummer te doen. 

We werken in dit project samen met inspirerende vrouwen, zoals onze eigen bassiste Cynthia Martinez die al jaren bezig is met dit onderwerp, en de Mexicaanse kunstenares Adriana Ronquillo. Zij maakt met haar team van la Furia Estudios hedendaagse politieke films, en maakte de video voor onze versie van La Llorona.

De single werd op 8 maart, tijdens de Women’s Day March op het Zocaloplein, gereleased. Dit was tevens de start van een tour door Mexico. In Nederland organiseert Humanity House in Den Haag op 17 april een avond over dit onderwerp, waarin onder andere journalist Pedro Miguel, wetenschappers en politici aan het woord komen. In deze periode tourt Snowapple door Europa.