Muziek, straatkunst en “pura vida” met Sonámbulo

28-09-2011 by Lisa Couderé

» Music

De Costaricaanse band Sonámbulo, 5 jaar geleden zich ontsponnen uit de circuskunst, heeft zijn weg over zee gevonden tot in Europa. De elfkoppige groep met leden uit Costa Rica, El Salvador, Colombia en Cuba bracht in 2009 zijn debuut cd ‘a puro peluche’ uit en is momenteel met nieuw werk bezig. Sonámbulo geniet ondertussen een mooie bekendheid in thuisland Costa Rica. In 2010 werd de groep voor hun eerste album beloond met de prijs voor beste tropische artiest door de Asociación de Compositores y Autores Musicales (ACAM). Europa was voor de bandleden dan wel geen vreemd terrein, hun opzwepende en dansbare muziek kende tijdens de zomer van 2011 een aanstekelijk debuut in België, Nederland, Frankrijk, Zwitserland en Spanje.

Wat volgt zijn impressies over de band Sonámbulo (Slaapwandelaar). Deze zijn niet gebaseerd op interviews met de band en zijn leden. Het gaat om hun optredens en één van die korte ontmoetingen die de moeite waard zijn.

Hoe meer instrumenten en beweging op het podium, hoe meer vreugde! Zoals het optreden van Sonámbulo op 13 augustus tijdens de verplichte zomerstop voor iedere liefhebber van Latijns-Amerikaanse muziek: de Antillaanse Feesten. De editie 2011 bood weer voor ieder wat wils. Don Omar voor de reggaeton liefhebbers, Alex Bueno verzorgde merengue, salsa met Yuri Buenaventura, en… voor wie zich op DJ’s en minder gekende en definieerbare muziek ensembles als Sonámbulo wilde laten gaan, was er de Cahier Club tent.

Hoewel ik enkel de laatste 10 minuten van het opreden van Sonámbulo kon meepikken, was er geen wiegende “in-dans-periode” of lekker inloopdrankje nodig om met een oprechte glimlach mee te dansen! De 10 minuten durende glimlach was zo oprecht dat oogcontact zoeken met een bandlid om een cd te kunnen kopen, onvermijdelijk was. Zo werd bij de Antwerpse vrienden met cd in de hand een salsapartner, het Salsa Paleis waardig, bijgevoegd: Tito Fuentes, basist van Sonámbulo.

Tropisch meezwepende muzikale beleving

Voor ik verder uitbreid over de rondtrek van Sonámbulo door Europa, eerst een toenadering tot hun muziek. Mijn eerste contact ging om dansen dansen dansen, zonder helemaal te begrijpen om welke stijl het ging. Zelf noemen ze hun dansbare ritmes psicotropical. Dit wordt uitgelegd als traditionele ritmes, zoals son montuno en cumbia, met modernere ritmes, zoals afrobeat en funk. De aandacht wordt getrokken op het feit dat de muziek (inderdaad) dans en lichamelijke expressie oproept en een psicotropical gemoed creëert. Costa Rica is een tropisch land, gekend om zijn natuur en stranden. Of het nu salsa- of cumbia ritmes zijn, verschillende van hun liedjes voelen inderdaad zo aan. De psico van psicotropical moet volgens mij ieder persoonlijk voor zich invullen

In Costa Rica wordt er in ieder geval naar horen zeggen uren en vol overgave op Sonámbulo’s muziek bewogen. De video clip van het nummer Jabalí Montuno verfilmt één van die energieke concerten in Costa Rica. In een poging Sonámbulo’s muzikale noot te vatten, beantwoordde een bont groepje Belgen en Latijns-Amerikanen de volgende vraag: welke woorden roepen de liedjes van Sonámbulo bij jullie op? Een kleine greep uit de reacties: meezwepend, ska, reggae, rock, origineel, orgeltje van The Doors, “soundjes”, levendig, vrolijk, ritmisch, “fiesta!”, inventief, spontaan,… Samengevat zijn de muzikale invloeden van Sonámbulo, zoals ook hun Facebook pagina aanduidt: veel en heel gevarieerd.

Gevarieerd, net als, zo leerde ik, Costa Rica. Volgens Tito Fuentes een land waar cultuur en identiteit niet zo sterk verbonden zijn met precolumbiaanse culturen als Mexico en Peru, maar met diversiteit en een tropische klimaat. Net als Sonámbulo en hun muziek. De eindslaginstrumenten van het nummer ‘No hay mal’ worden begeleid door woorden die Afrika oproepen en doen denken aan de santería in Cuba. Het nummer ‘Bolero Carabali’ spreekt zelf een ander genre uit. De blaasinstrumenten geven in verschillende nummers een funky en jazzy ritme mee en zo tuimelt de dansende luisteraar van de ene muziekstijl en beleving in de andere. Toch mist a puro peluche geen eenheid. De bijna anderhalf uur durende CD nodigt uit tot luisteren én achtergrondmuziek. Dankzij de verschillende stemmen en volle, sfeervolle geluiden krijgt de CD bovendien een beetje van Sonámbulo’s schitterende live gevoel mee.

Herkenbare poëzie

De jongens van Sonámbulo hebben veel meer in hun mars dan uitnodigen tot dansen. Afgezien van de circuskunsten die verschillende leden in de vingers hebben, heeft de percussionist en paukenist van de band, Mauricio Ariza, het CD hoesje van a puro peluche ontworpen. Aan poëzie ontbreekt het hen ook niet. In de liedjesteksten komen opvallend veel dieren voor, metaforisch, dansend, mythologisch,… Er zijn de titels ‘Jabali Montuno'(Bergeverzwijn) en ‘Animal'(Dier). Het nummer ‘El zopilote’ (De Kalkoengier) gaat dan weer over de dans van de kalkoengier. Zanger Daniel Cuenca schreef dit nummer naar de mythologie van de Maya’s. Sonámbulo zingt niet over dolfijnen, poesjes en de perfecte of onmogelijke liefde. De uiterst suggestieve teksten zoeken niet te zingen wat al zo veel verteld is, maar wekken, in samenspraak met de muziek gedachten, dromen en indrukken op. Net of de slaapwandelaar, sonámbulo, ons veel kan bijbrengen over het leven.

Sinds de eerste keer dat ik ‘Jabali Montuno’ hoorde, intrigeert de zin “a qué le teme tu corazón si no hay nada que temer el día de hoy?” (wat vreest uw hart, er is vandaag de dag toch niets te vrezen?) mij. Costa Rica heeft zoals vele landen in de regio zijn problemen met delinquentie maar is een relatief rustig land met een vrouwelijke Presidente, Laura Chinchilla, en als uitzondering op de regel geen leger. De teksten zijn echter verre van naïef.

In ‘1807 Amor de Cafetal’ wordt er een afscheidsscène beschreven van iemand die vraagt wakker gemaakt te worden voor het vertrek van een geliefde. Verliefde liefde, vriendschap of familie, het gevoel is duidelijk. De achterblijvende wil niet vergeten worden en vraagt, zoals Cat Stevens in ‘Wild World’ en vele anderen hun geliefden al vroegen, voorzichtig te zijn: “ten cuidado con el perro que muerde callado, los perros del mundo no están vacunados” (wees voorzichtig met de hond die stil bijt, de honden van de wereld zijn niet ingeënt). Herkenbare gevoelens die door ieder kunnen worden ingevuld en tegelijkertijd persoonlijke teksten van de bandleden zijn.

Optreden in Europa en meer

Een kleine greep uit de plaatsen waar de band heeft opgetreden: Place du Marche Montreuil in Parijs, Insein Night in Brugge, in de prachtige setting van de Gentse Feesten op Polé Polé, ZomerTerras in Rotterdam, Bonnefooi in Brussel, Cortegada in Galicia, Festival Berra in Galicia, Magnet Festival in Amsterdam en Winterthur in Zurich. Sonámbulo geniet van muziek maken. Afgezien van de officiële concerten gingen de bandleden in de verschillende steden ook op straat muziek en circus maken.

De Europa tour werd op 13 september op de La Dame de Canton boot in Parijs in stijl afgesloten. Sonámbulo maakte er hun liveband-potentie helemaal waar samen met de franse groep Les Frères Smith: een bisnummer werd zo een memorabel bisconcert met de springende Roberto Román (zanger en conga speler) en David Cuenca (elektrische gitaar) als absolute sfeermakers op het podium. Na een succesvolle tour en een grote, zeer grote, stapel CD’s verkocht te hebben, keerde Sonámbulo terug naar Costa Rica, waar de concert agenda al tot eind december volgeboekt is. Tot Sonámbulo ons in Europa misschien de volgende zomers weer komt doorshaken, zal Volvox Music de komende vijf jaar de distributie van a puro peluche verzorgen.

Daniel Cuenca: zang en tres cubano, Costa Rica
David Cuenca: elektrische gitaar, Costa Rica
Mauricio Ariza: pauken, Costa Rica
Juan Cuellar: drum, El Salvador
Roberto Román: congas en zang, Cuba
Alexis Leal: percussie en koor, Colombia
Tito Fuentes: bas, Costa Rica
Esteban Pardo: saksofoon, Costa Rica
Miguel Vega: saksofoon, Costa Rica
Mario Vega: trompet, Costa Rica
Manuel Dávila: klavier, Costa Rica