Luide stilte in Bolivia

Het is stil op straat. Montero, het kleine dorpje waar ik woon in Bolivia, staat bekend als het ‘motor-dorp’ van Bolivia, maar vandaag zijn er bijna geen motors te horen op straat. Het is woensdag en ik zou moeten werken maar in plaats daarvan blijft iedereen thuis. Vandaag houden de Bolivianen een paro civico, ofwel een staking. Alles is dicht in dit dorp en vele andere steden in het hele land. De scholen zijn gesloten en er is niemand op de markt om iets te verkopen. Het dorp is afgesloten doorwegblokkades en iedereen blijft thuis in een stil protest tegen de regering. Het is de tweede keer binnen twee maanden. De Bolivianen protesteren tegen de president en zijn plannen zich weer verkiesbaar te stellen in 2019.

In 2016 moesten de burgers al stemmen tijdens een referendum waarin hen gevraagd werd of president Evo Morales zich voor de vierde keer verkiesbaar mocht stellen. De grondwet laat niet meer dan twee termijnen achter elkaar toe. Omdat Morales de naam van het land tijdens zijn eerste regeringstermijn had veranderd, heeft hij er technisch gezien pas twee termijnen op zitten, ook al regeert hij al sinds 2006. De uitslag van het referendum was een ‘nee’, men wilde Evo niet terugzien tijdens de verkiezingen van 2019. Maar in november 2017 kondigde Morales toch aan  zich weer verkiesbaar te stellen ondanks het ‘nee’ van het referendum en de regels van de grondwet. Hij en zijn partij, de MAS (Movimiento al Socialismo), verklaarden dat het Evo´s mensenrecht is om zichzelf zo vaak als hij wil verkiesbaar te stellen. Nadat het hooggerechtshof de wens van de MAS goedkeurde, ligt er eigenlijk niets meer in de weg om het plan door te zetten. Natuurlijk, het zijn pas de verkiezingen waar hij aan mee zal doen, dat betekent nog niet dat hij ook herkozen zal worden. Maar er is nog weinig over van de politieke oppositie en als Evo het kon maken om de ‘nee’ van het referendum te negeren en het hooggerechtshof op zijn hand heeft, wat zal hij dan doen met de resultaten van een verkiezing als die hem niet bevallen?

Wat te doen als de bevolking de eigen regering niet meer vertrouwt en wil laten zien dat ze het niet eens is met de beslissingen? Geschiedenis leert ons dat onvrede onder de bevolking meestal leidt tot geweld en botsingen tussen burgers en politie en/of leger. Maar in Bolivia heeft men tot nu toe gekozen voor een paro civico of werkonderbreking.

Een mengeling van angst en trots regeert op de straten. Het schrikbeeld dat iedereen in zijn hoofd heeft is Venezuela; wat nou als de regering echt niet luistert en deze protesten negeert, hoe ver zullen ze gaan om de macht te behouden? Venezuela heeft net als Bolivia een socialistische regering en die gaat wel heel ver om de macht in Maduro´s handen te houden.

Maar er heerst ook trots. Met opgeheven hoofd klinken door het hele land protesten. Bolivia kent van origine veel verschillende afkomsten en culturen. De bewoners van de Andes hebben een andere taal, eetgewoontes, danstradities en kleding dan de mensen in de laaglanden zoals de provincies van Beni en Santa Cruz. Maar het protest tegen de president heeft tot op zekere hoogte en op dagen als deze de bevolking samen gebracht. Men legt het werk neer in Santa Cruz en Tarija, maar ook in steden als La Paz en Cochabamba zijn vandaag grote protesten georganiseerd. Zoals het referendum al aangaf: de meerderheid van de Bolivianen vindt democratie belangrijker dan een president die stap voor stap alle checks and balances uit de weg ruimt. Natuurlijk vinden tegelijkertijd ook grote bijeenkomsten plaats van mensen die Morales wel steunen en hem in 2019 terug willen zien tijdens de verkiezingen. Alleen is het moeilijk om te achterhalen hoe spontaan danwel geforceerd deze bijeenkomsten zijn. Wie voor een overheidsinstituut werkt – bij de gemeente of het ministerie of wat voor instituut dan ook – is verplicht daar aanwezig te zijn en zijn of haar steun kenbaar te maken. Daarom kun je je afvragen hoeveel van deze mensen daar het in hun hart werkelijk eens zijn met Evo´s plannen.

Gedurende de dag volg ik online de gebeurtenissen door het hele land. Foto´s laten wegblokkades in verschillende steden zien waar men met auto´s, autobanden en andere dingen de wegen blokkeren. In Santa Cruz hebben mensen met het licht van hun telefoons ´Bolivia dijo no´ (‘Bolivia heeft nee gezegd’) gevormd, dat vanuit de lucht te zien is. Verlaten wegen met een enkele fietser en ook confrontaties tussen burgers en politie. Aan het eind van de middag rijdt een lange parade van auto´s en brommers door het centrum van Montero. Luid toeterend en schreeuwend laten ze van zich horen en ze rijden nog een laatste rondje rondom het centrale plaza voordat ze weer naar huis gaan. De president bedankte ondertussen voor de steun van de burgers aan hem en waarschuwde dat ´het kapitalisme de bevolking verdeelt´. Morgen gaat het gewone leven weer verder en is het afwachten of de paro civico genoeg is. Vooralsnog lijkt er weinig te gaan veranderen. En daarmee rijst de vraag wat de volgende stap is. Hoe nu verder?

Adinde Schoorl woont al een aantal jaar in Montero, Bolivia. Wil je meer van haar lezen, ga dan naar haar eigen website: www.ataleofdreams.nl / www.facebook.com/ataleofdreams.