Latijns-Amerikaanse films op het IFFR 2024

Het International Film Festival Rotterdam beleeft van 25 januari tot en met 4 februari 2024 haar 53ste editie. Veertien dagen lang biedt het festival uit alle hoeken van de wereld verrassende speelfilms, korte films, installaties, performances en talks. Het programma is bekendgemaakt. Kijk voor tickets en meer informatie op iffr.com. 

Ook dit jaar zijn er weer verschillende parels uit en over Latijns-Amerika te zien. Een overzicht. 

Los delincuentes – Rodrigo Moreno, Argentinië, 2023

Rodrigo Moreno’s Los delincuentes duurt drie uur en is verdeeld in twee delen. De film kent veel wendingen en omwegen: van stad naar platteland, van stressvol op het grappige af naar rustige ontspanning, van zwaar gestructureerd naar vrijheid en losse eindjes, 

Praia Formosa – Julia de Simone, Brazilië, 2024

Het havengebied van Rio de Janeiro is altijd een knooppunt geweest van culturen, nationaliteiten en identiteiten. Sinds 2013 vormt het ook de basis voor een onderzoeksproject van filmmaker Julia De Simone. In haar derde lange film verruilt ze een puur documentaire vorm voor een meer gefictionaliseerde, door het verhaal te vertellen van Muanza, een vrouw die begin 19de eeuw als slavin naar Brazilië werd gebracht. Ze wordt wakker in het heden en zwerft door de straten van het snel veranderende havengebied van Rio, dat bekendstaat als ‘Pequena Africa’, of Klein Afrika.

Levante – Lillah Halla, Brazilië, 2023

Sofia is de ster van het volleybalteam op haar middelbare school. Ook heeft ze net ontdekt dat ze zwanger is. In een land waar abortus illegaal is, lijken haar keuzes beperkt – al helemaal omdat een abortuskliniek in haar economisch verarmde buurt wordt gerund door rechtse activisten in een poging vrouwen en meisjes ervan te weerhouden een abortus te ondergaan.Vernietigende aanklacht tegen de mentaliteit die onder het regime van Bolsonaro weer de kop opstak en ook een deprimerend universele weerklank heeft.

Greice – Leonardo Mouramateus, Brazilië, 2023

Greice is een 21-jarige Braziliaanse vrouw met een neiging tot liegen en bedriegen, maar met een innemende charme. Ze studeert aan de kunstacademie in Lissabon en werkt als kostuumontwerper. Op zoek naar een locatie voor een muziekvideo, ontmoet ze Alfonso. De twee krijgen een relatie, maar als ze tijdens een feest betrokken raken bij een incident, brengt dat Greices verblijf in Portugal in gevaar. Ze keert terug naar Brazilië om de situatie op te lossen, maar moet daar de consequenties onder ogen zien.

A paixão segundo G.H. – Luiz Fernando Carvalho, Brazilië, 2023

Luiz Fernando Carvalho verfilmt het filosofische proza van Carice Lispector. Als G.H., een rijke Braziliaanse beeldhouwer, op een dag een kakkerlak vindt in de kast van haar dienstmeisje, komt ze in aanraking met onbekende aspecten van haar wezen. Het richt haar te gronde en geeft haar een andere kijk op het leven. De film combineert belijdende, experimentele en psychologische elementen tot een horrorfilm.

Portrait of a Certain Orient – Marcelo Gomes, Brazilië, 2024

Aan het eind van de jaren veertig vindt in Libanon een verwoestend conflict plaats. De katholieke zus en broer Emilie en Emir besluiten naar Brazilië te vertrekken. Aan boord van het schip naar hun nieuwe thuis wordt Emilie verliefd op Omar, een islamitische handelaar. Voor een woedende en jaloerse Emir is de relatie onverdraaglijk. Het verhaal ontvouwt zich tegen de achtergrond van het majestueuze regenwoud, en de acties van Emir en het daaropvolgende besluit van Emilie leiden tot rampzalige gevolgen.

Dialogue d’exilés – Raúl Ruiz, Chili, 1974

Kort na de staatsgreep van 11 september 1973 verlieten Raúl Ruiz en Valeria Sarmiento Chili om te gaan wonen in Parijs. Ongeveer een maand na zijn aankomst in Frankrijk begon Ruiz met het maken van wat de eerste Chileense ballingschapsfilm van speelfilmlengte zou worden: Dialogue d’exilés.

The Battle Of Chile (Part 1) – Patricio Guzmán, Chili, 1975

Dit eerste deel van een documentairedrieluik over de gebeurtenissen in Chili tussen 1972 en september 1973 is een van de laatste zwart-witdocumentaires die in Chili is gemaakt en gaat over de gewelddadige contrarevolutie tegen de democratisch gekozen regering van Salvador Allende.

Night Over Chile – Sebastián Alarcón, Chili, 1977

Sebastián Alarcón vluchtte van Chili naar de Sovjet-Unie en had een markante carrière. Night Over Chile is zijn speelfilmdebuut, waaraan hij werkte met lokale regisseur Aleksandr Kosarev, een van de vele opmerkelijke vaklieden binnen de Sovjetcinema. Het verhaal: de politiek ongeïnteresseerde architect Manuel wordt gearresteerd en vastgezet in het Nationale Stadion. Hij ziet de beroering in Santiago de Chile, wordt mishandeld door zijn bewakers en is getuige van massa-executies, ondertussen zoekend naar iemand met macht aan wie hij kan uitleggen dat hij onterecht vastzit. 

Queridos compañeros -Pablo de la Barra, Chili 1978

Pablo de la Barra wilde aanvankelijk een heel andere film maken. Het moest het verhaal worden van twee militanten, die de boerenbewegingen wilden steunen tijdens het bewind van de Christendemocraat Eduardo Frei Montalva, de voorganger van Salvador Allende. De film werd gemaakt als politieke thriller, min of meer in de stijl van Costa-Gavras, en had moeten tonen hoe nieuwe revolutionaire organisaties opkwamen in een periode van nationale teloorgang. Het liep anders – en pas in 1976 kon het filmmateriaal naar Venezuela worden gestuurd, waar De la Barra de film afmaakte. 

Venían a buscarme – Alvaro de la Barra, Chili, 2023

Alvaro de la Barra was net één toen zijn ouders, beiden activisten in de MIR (Movimiento de Izquierda Revolucionaria), vlak bij zijn kleuterschool werden vermoord. Hij werd onder een andere naam en met een vervalste geboorteakte naar het buitenland gebracht. Hij groeide op in Frankrijk en later in Venezuela bij een oom van zijn vaders kant, de filmmaker Pablo de la Barra – wiens Queridos compañeros het uitgangspunt vormde voor Venían a buscarme, waarin hij het familiearchief uitpluist. 

Animalia Paradoxa – Niles Atallah, Chili, 2024

De mythische dieren die Carl Linnaeus verzamelde in zijn baanbrekende 18de-eeuwse werk Systema Naturae zou weleens Niles Atallahs inspiratie kunnen zijn geweest voor Animalia Paradoxa – een excentriek verhaal dat zich afspeelt in een postapocalyptische wereld waarin een vreemd wezen met moeite weet te overleven. Animalia is gehuld in vodden, draagt een gasmasker en beweegt zich als een buitenaardse danser. De camera volgt haar en registreert de puinhopen om haar heen.

 

Pura sangre – Luis Ospina, Colombia, 1987

Deze eerste Colombiaanse horrorfilm is gebaseerd op de misdrijven van een seriemoordenaar met de bijnaam ‘Het Monster van de Mangones’, die nooit is geïdentificeerd of opgepakt. Roberto Hurtado is een schatrijke, maar ook ernstig zieke man. De beste remedie tegen zijn ziekte is het bloed van jonge mannen. Zijn chauffeur Perfecto moet regelmatig op zoek naar geschikte kandidaten in de schimmige wijken van Cali. 

Aire: Just Breathe – Leticia Tonos Paniagua, Dominicaanse Republiek, 2024

Een chemische oorlog heeft de wereld verwoest en de afnemende bevolking wordt met uitsterven bedreigd. Een wetenschapper probeert haar toekomst veilig te stellen. In een poging een oplossing te vinden voor de onvruchtbaarheid van de overgebleven mannelijke bevolking, heeft bioloog Tania samen met het AI-systeem Vida een symbiotische relatie gevonden. De komst van de mysterieuze gekwelde reiziger Azarias verstoort Tania’s vredige afzondering. 

Actas de Marusia – Miguel Littin, Mexico, 1975

Miguel Littin blikt terug op het bloedige begin van de Chileense arbeidersbeweging in de jaren 20 van de vorige eeuw. In 1925 gaf president Arturo Alessandri het leger het bevel om honderden arbeiders af te slachten en zo een einde te maken aan een staking van de salpetermijnwerkers. Littin maakt van deze tragedie – die de geschiedenis in zou gaan als het Bloedbad van Marusia – een drama over groepen: een film over mijnwerkers, soldaten en kapitalisten die handelen in het belang van het grootkapitaal.

El recurso del método – Miguel Littin, Mexico, 1978

Iets uit het verleden, maar nog steeds actueel. In een fictief Latijns-Amerikaans land, vul maar een willekeurige naam in, wordt een coup gepleegd en als de president, die in Europese weelde leeft in Parijs, dat hoort, moet hij tijdelijk terug om de opstand de kop in te drukken. Als de orde is hersteld, keert hij terug naar zijn luxe leventje – tot het nieuws van zijn hardhandige optreden doordringt tot Europa en hij daar niet langer welkom is. Maar een nieuwe geweldscyclus zal dat opnieuw veranderen…

Una historia de amor y guerra – Santiago Mohar Volkow, Mexico, 2024

In deze waanzinnige komedie verpakt als turbosoap wordt een corrupte projectontwikkelaar aangeklaagd voor Mexico’s gewelddadige geschiedenis. Vierde speelfilm van Santiago Mohar Volkow. Vastgoedmagnaat Pepe Sánchez-Campo krijgt het door zijn bouwplannen voor een megamall aan de stok met plaatselijke guerrilla. Smeergeld en even zijn vader bellen, bieden Pepe deze keer geen uitweg. Kolderiek bloedbad vol verraad, pratende dieren, koloniale geschiedenis en ruilhandel in het hiernamaals.

El águila y el gusano – Guita Schyfter, Mexico, 2023

We volgen we de ingewikkelde verhaallijnen van een aantal personages: de eigenaar van een schoonheidssalon, een politicus die meer geeft om hoogdravende toespraken dan om de problemen van zijn land, een politiek adviseur die compleet wordt genegeerd en een schimmige detective wiens naam niemand lijkt te kunnen onthouden. Het scenario barst van de goed doordachte, hilarische dialogen.

Lost in the Night – Amat Escalante, Mexico, 2023

In de films van Amat Escalante is een moderne villa in een afgelegen gebied altijd een teken van naderend onheil. Een jonge man en zijn partner weten zich een weg naar binnen te vleien in dit huis van twee beroemde kunstenaars. Ze vermoeden dat er een gruwelijk misdrijf is gepleegd: de moedwillige ‘verdwijning’ van anti-mijnbouwactivisten.