Latijns-Amerikaanse documentaires op IDFA 2017

Op 15 november start de dertigste editie van het International Documentary Festival Amsterdam (IDFA), dat van 15 t/m 26 november zal duren. Het hele programma is online te bekijken en vanaf vandaag zijn online kaarten te koop. Ook dit jaar zijn er weer verschillende documentaires uit of over Latijns-Amerika te zien op het festival. conSentido heeft ze alle 23 voor je op een rij gezet. 

Argentinië: 

The Dread

In een verlaten oord diep in Argentinië, waar zelfgemaakte remedies traditionele medicijnen vervangen, biedt een boerenknecht soelaas. Met de ‘magische krachten’ van zijn edele delen weet de 65-jarige Jorge de ‘dread’ te genezen – een zeldzame ziekte die de genitale zones zou treffen. Terwijl niemand toegeeft van Jorge’s seksuele diensten gebruik te maken, dient de ‘dread’ als excuus voor eenieder die zijn homoseksualiteit wil uiten, wil ontsnappen uit de huwelijkse sleur of zijn fantasieën werkelijkheid wil laten worden. Martin Benchimol, Pablo Aparo, Argentinië, 67 min. 

Orione

In de wijk Don Orione in Buenos Aires groeide Alejandro ‘Ale’ Robles uit tot bendelid. Rovend trok hij door de stad, totdat een maat hem verraadde en een politiekogel hem fataal werd. In een nette flat staat een vrouw vol toewijding een taart te bakken. In de voice-over vertelt ze over het lot van haar zoon Ale. Homevideo’s tonen ondertussen fragmenten uit het leven van deze Argentijnse familie in betere tijden. Toia Bonino, Argentinië, 67 min. 

Primas

Hoe ga je verder na een zwaar traumatische ervaring? De achttienjarige Argentijnse Rocío heeft zichzelf weer bijeengeraapt nadat ze op tienjarige leeftijd door een passant van haar fiets werd gerukt, verkracht, in brand werd gestoken en voor levenloos op een veld werd achtergelaten. Op wonderbaarlijke wijze overleefde ze. Nu vertelt ze haar verhaal aan haar nicht, die zelf jarenlang door haar vader is misbruikt. Laura Bari, Argentinië, 95 min. 

Silence is a Falling Body

Filmmaker Agustina Comedi duikt in het verleden van haar vader, die jarenlang een relatie had met een man totdat hij haar moeder trouwde. In het Argentinië van de jaren tachtig blijkt homoseksualiteit een groot taboe en is Jaimes ware aard vanzelfsprekend een familiegeheim. Met behulp van de grote verzameling homevideo’s die haar vader als hobby maakte en via interviews met zijn oude vriendengroep, wordt een mooi beeld geschetst van de tijd vóór Agustina’s geboorte. Agustina Comedi, Argentinië, 75 min. 

Soldier

“Waarom wil je het leger in?” vraagt de keuringsarts bij het intakegesprek. “Omdat ik het leuk vind en omdat ik een baan nodig heb. En om mijn moeder gelukkig te maken,” antwoord de jonge rekruut. Juan José Gonzales wordt tamboer in de militaire band Tambor de Tacuarí. Naast gevechtstechnieken bestaat zijn training ook uit les in het trommelen van de juiste appèls en het feilloos synchroon marcheren met de band. Op gepaste afstand, maar vol mededogen volgt Manuel Abramovich de reis van deze jonge rekruut in het Argentijnse leger. Manuel Abramovich, Argentinië, 72 min. 

Brazilië 

Building Bridges

De afgelopen jaren heeft Brazilië grote veranderingen ondergaan. Politieke onrust, schandalen en corruptie zijn er aan de orde van de dag. Via een getroebleerde vader-dochterrelatie krijgen we zicht op de enorme onderlinge verschillen en de generatiekloof die daar het gevolg van is. Vader Alvaro is een ingenieur die tijdens de militaire dictatuur zijn gloriedagen beleefde. Zijn dochter, filmmaker Heloísa Passos, kwam later juist in opstand tegen het regime en vecht nog altijd tegen de ongelijkheid. Aan de hand van oude archiefbeelden van de familie wil de filmmaker haar vader beter leren kennen. Heloisa Azevedo Passos, Brazilië, 73 min.

Fire Mouth

Het is een extreem hete dag in het voetbalstadion van de stad Salgueiro in het hart van de Braziliaanse deelstaat Pernambuco. Er staat geen zuchtje wind en de zon brandt onbarmhartig op de betonnen tribunes. De wedstrijd van thuisclub Carcará, genoemd naar een Braziliaanse roofvogel, is belangrijk – er moet gewonnen worden. Luciano Pérez Fernández, Brazilië, 9 min. 

Híbridos, the Spirits of Brazil

Deze contemplatieve documentaire is het resultaat van drie jaar research naar allerlei religieuze rituelen in Brazilië, van rooms-katholiek tot umbanda en candomblé – vermengingen van Afrikaanse tradities met katholicisme. De Franse filmmakers/kunstenaars Vincent Moon en Priscilla Telmon onderzochten het verband tussen trance, extase, muziek, geestverschijningen en spirituele rituelen. Vincent Moon, Priscilla Telmon, Brazilië, 88 min. 

In the Intense Now

De stralende gezichten van de Franse studenten die in mei 1968 de straten van Parijs opgingen, spreken boekdelen: ze leven in het ‘intense nu’ van de aanstaande revolutie. Moreira Salles herkende die vreugdevolle gezichten in de filmbeelden die zijn eigen moeder twee jaar eerder maakte van haar reis door het China van Mao. Moreira Salles doorsnijdt in zijn essay de beroemde archiefbeelden van mei 68 met de beelden vol verwondering van zijn moeder en concludeert weemoedig: “Ze zullen nooit meer zo gelukkig zijn als toen.” Maar idyllisch was die tijd uiteraard helemaal niet. João Moreira Salles, Brazilië, 127 min. 

Piripkura

Twee van de enige drie bekende leden van de Piripkura leven nog op nomadische wijze in de Amazone, in de Braziliaanse deelstaat Mato Grosso. Hun belangrijkste bezit is een fakkel die in 1998 is aangestoken en sindsdien niet meer is uitgegaan. Het gebied wordt omringd door boerderijen en houtzagerijen. De uitbreiding daarvan is bijna onontkoombaar en wordt met geweld bevochten. Om de beschermde status van dit stuk regenwoud in stand te kunnen houden, moet bewezen worden dat de twee indianen nog leven. Renata Terra, Bruno Jorge, Mariana Oliva, Brazilië, 81 min.

Santiago

In 1992 begon João Moreira Salles met een film over Santiago, de butler die sinds zijn jeugd in dienst was van zijn ouders. Dertien jaar later bekeek hij het destijds geschoten, nooit gebruikte materiaal over de inmiddels overleden flamboyante bediende opnieuw. Uit de beelden destilleerde Salles een documentaire over een bijzonder mens, die zich naast zijn veeleisende baan voor de familie op even consciëntieuze wijze bezighield met zijn eigen monnikenwerk: verzamelen, ordenen, interpreteren en documenteren van informatie over de geschiedenis van alle grote en welgestelde families op de wereld. João Moreira Salles, Brazilië, 80 min. 

Bolivia 

Cocaine Prison

Terwijl in Bolivia de grote drugsbaronnen vrij rondlopen, zitten ‘kleine jongens’ zoals Hernan en Mario soms jarenlang opgesloten in de overbevolkte gevangenis van San Sebastian. Niet dat ze al veroordeeld zijn, want hun proces wordt keer op keer uitgesteld. Buiten de muren probeert tiener Deisy met de hulp van advocaten haar broer Hernan vrij te krijgen: of anders misschien toch door zelf ook één keertje wat cocaïne te smokkelen en zo zijn borg te betalen? In deze kalme, haast speelfilmachtige vertelling krijgen deze loopjongens van de drugshandel een naam en een gezicht. Violeta Ayala, Bolivië, 76 min.

Colombia

Miss María, Skirting the Mountain

Miss María woont afgelegen in het Andesgebergte en leidt een primitief leven in een strenggelovige gemeenschap. Ze helpt mee op het land en melkt de koeien. Koken doet ze op een zelfgestookt vuurtje. Sinds haar achttiende draagt de als man geboren María, die zich al haar leven lang vrouw voelt, alleen nog maar rokken. Er doen wilde geruchten over María de ronde, ze zou zelfs geboren zijn als duivel. Toch zijn er ook mensen die haar accepteren en helpen. Rubén Mendoza, Colombia, 90 min. 

Cuba

I Am

Terwijl de internationale pers zich in groten getale in de Cubaanse hoofdstad Havana heeft verzameld om verslag te doen van de dood van Fidel Castro, staat op het Plaza de la Revolución een klein meisje dat trots een groot kartonnen bord boven haar hoofd houdt. In een fascinerend, bijna twaalf minuten durend shot zien we hoe het meisje – vlechtjes, rood jurkje, witte kniekousen, vechtend tegen de wind – haar eigen ‘fifteen minutes of fame’ beleeft. Denise Kelm Soares, Cuba, 12 min. 

The Sight

In de tent van een klein circus zit het publiek – mannen, vrouwen en veel kinderen – verwachtingsvol te kijken naar wat er voor hen in de ring van de piste gebeurt. Hun silhouetten vormen van buitenaf gezien een spel van licht en schaduw, terwijl de ringmeester hen hoorbaar warm maakt voor wat komen gaat. Wanneer een clownsact begint, worden de eerste gezichten gefilmd. Alejandro Pérez, Cuba, 21 min. 

True Love in Pueblo Textil

Met vaart verteld inkijkje in het leven van de negenjarige Maribel. Het Cubaanse meisje, gekleed in een schattig donkerrood schooluniform met felrood sjaaltje, laat haar witte konijn Doc zien en beschrijft haar gevoelens van verliefdheid. Telkens als ze José op school tegenkomt krijgt ze vlinders in haar buik. Maribel vertelt gedetailleerd over hoe het voelt om getroffen te zijn door de oudste aandoening ter wereld: liefde. Horatio Baltz, Cuba, 5 min. 

Mexico 

The Holy Mountain

The Holy Mountain laat zich niet in een bepaald genrekader vatten. Dat geldt ook voor Alejandro Jodorowsky, die behalve filmmaker onder meer striptekenaar, theatermaker en tarotkenner is. Het verhaal over een hippieachtige Christusfiguur die door een alchemist (gespeeld door de regisseur zelf) wordt begeleid op zijn zoektocht naar de bevrijding van aardse driften en verlangens, speelt zich af in een surrealistische wereld waarin futuristische theaterdecors naadloos overgaan in oogstrelende Mexicaanse landschappen. Alejandro Jodorowsky, Mexico, 114 min

Devil’s Freedom

“Wat krijg je als iemand vermoordt?” wordt buiten beeld gevraagd. “Macht,” aldus een Mexicaanse gangster die op zijn veertiende, in schooluniform, zijn eerste moord pleegde. Jongens als hij worden in deze hartverscheurende documentaire even uitvoerig belicht als de slachtoffers (of hun nabestaanden) die zij in alle geledingen van de Mexicaanse maatschappij hebben gemaakt. Zo laat Everardo González zien hoe systematisch geweld iedereen in Mexico in zijn greep houdt. Everardo González, Mexico, 74 min.

Juan Perros

Juan Perros woont samen met zijn varkens, ezel Pinto en een roedel honden naast een vuilnisbelt in de woestijn van Coahuila in Mexico. Een dorre en meedogenloze omgeving, zo lijkt het, maar te midden van het stinkende afval weet hij toch schoonheid te vinden, met name in de prachtige flora en fauna om hem heen. In zijn eigen sterfelijkheid gelooft hij niet: “Er zijn mensen die doodgaan, en er zijn mensen die niet kunnen sterven. Door hun manier van zijn, komen ze in de buurt van de eeuwigheid.” Debuterend regisseur Rodrigo Imaz portretteert Juan als een filosoferende zonderling die buiten onze tijd en maatschappij staat. Rodrigo Imaz, Mexico, 34 min. 

Nicaragua

Heiress of the Wind

Nicaragua, 1979. Een decennialange dictatuur is omvergeworpen en de revolutionaire Sandinisten krijgen de macht in handen. Superhelden zijn het in de ogen van de piepjonge Gloria, vooral omdat haar ouders aan de frontlinie van de staatsgreep en de daaropvolgende burgeroorlog staan. Maar dat eist ook zijn tol. Met de revolutie als levenswerk hebben vader en moeder Carrión nauwelijks aandacht voor hun kinderen. Gloria Carrión Fonseca, Nicaragua, 88 min. 

Uruguay 

The Creator of Universes

De zestienjarige Juan maakt films die hij zelf thuis opneemt, regisseert en monteert. Hij steekt veel tijd in de rauwe, met schuttingtaal doorspekte misdaadverhalen die hij bedenkt. Zijn oma, een fragiel vrouwtje van 96 jaar, is zijn partner in crime en belangrijkste tegenspeler. Juans oudere zus Mercedes filmde de unieke manier waarop kleinzoon en grootmoeder zich tot elkaar verhouden en de rol die ze in elkaars leven spelen: hij de welkome afleiding in het leven van een hoogbejaarde vrouw en zij neemt de fantasieën van haar met Asperger gediagnosticeerde kleinzoon uiterst serieus. Mercedes Dominioni, Uruguay, 78 min.

La flor de la vida

Een film over liefde, verteld door mensen die het kunnen weten: 80-plussers. Kijken ze terug op een roerig leven vol minnaars of hebben ze een stabiel huwelijk dat al meer dan een halve eeuw standhoudt? Wat begint als een verzameling interviews voor de camera, zoomt al snel in op de turbulente liefdesgeschiedenis van de 83-jarige Aldo en zijn vrouw Gabriella. Adriana Loeff, Claudia Abend, Uruguay, 84 min.