Jaaroverzicht 2017 in foto’s: protest, repressie en hoop

08-01-2018

Het was een intens en hard jaar voor Latijns-Amerika. Oude spoken doken op en rechten werden ingeperkt. Maar het volk reageerde. Het antwoord van ordediensten was te vaak repressie. De bevolking bleef – veelal vreedzaam – de straat op komen voor haar rechten. In Venezuela was de repressie te groot en gingen vaak vooral jonge Venezolanen de grenzen over in een massale migratie. In 2017 was er in Latijns-Amerika protest, repressie, en onvervalste hoop. Dit leverde een jaar vol sterke foto’s op van de conSentido-fotografen.

Foto: Uriel Montúfar

Januari: conSentido begon het jaar bij het Coloradameer in Lampa, in het zuiden in Peru. Het meer is volledig uitgedroogd. Andere meren in de Peruaanse en Boliviaanse hoogvlakte zijn hetzelfde lot toebedeeld. Fotograaf Uriel Montúfar maakt deel uit van het project WañaPacha (‘droge aarde’). Dit initiatief beoogt de problematiek van de klimaatverandering in de Andes zichtbaar te maken. De klimaatverandering hield begin 2017 stevig huis in Latijns-Amerika. Chili beleefde de zwaarste bosbranden in vijftig jaar, Peru en Ecuador leden zware overstromingen en orkaan Irma verwoestte delen van het Caribisch gebied.

Foto: Miguel Angel Trejo Rangel

Februari: Op 12 februari kwamen meer dan tachtig universiteiten en organisaties als Amnesty International de straat op om het burgerinitiatief Vibra México te steunen. Volgens de krant Milenio kwamen in Mexico-Stad meer dan tweeduizend mensen op straat. De deelnemers van de mars eisten dat de belangen van de Mexicanen voorop zouden staan en dat ze geïnformeerd zouden blijven over de onderhandelingen met de VS.

Foto: Ameno Córdova

Maart: Op de vooravond van de Internationale Vrouwendag kwamen in een opvanghuis in Guatemala jonge meisjes en jongens in opstand. Bij een brand die ochtend lieten 43 meisjes het leven. Guatemala was in rouw en kwam de straat op. Mensenrechtenspecialisten en ngo’s spreken van collectieve feminicide en staatsterrorisme. Er vonden wakes en protestacties plaats voor de meisjes van Guatemala, in onder andere Mexico-Stad, Maryland, New York, San José en Quito.

Foto: Javier Perugachi

April: Het was een keihard jaar voor Venezuela. In april kwamen in Brussel Venezolanen, Latijns-Amerikanen en Belgen samen om de mensenrechtenschendingen tegen manifestanten in Venezuela aan te klagen. En ter nagedachtenis van de slachtoffers van de protesten die eind maart (weer) opflakkerden, nadat het hooggerechtshof besliste de bevoegdheden van het parlement over te nemen.

Foto: Orlan Ls

April: Op 5 april was het vijfentwintig jaar geleden dat Alberto Fujimori een staatsgreep pleegde in Peru. Peruanen in heel het land kwamen de straat op in verdediging van LGTBQ-rechten, nadat het fujimorismo de afschaffing van het wetsvoorstel N° 1323 steunde. Dat wetsvoorstel bestraft onder andere geweld tegen genderdiversiteit en seksuele oriëntatie.

Foto: Erick Dau

April – mei: In april vond in Brazilië de eerste nationale staking in twintig jaar plaats, tegen de voorstellen van president Temer om de pensioenen te hervormen en de arbeidswetgeving aan te passen. In mei kwam een geluidsopname naar buiten waaruit bleek dat Temer de rechtsgang in een enorm corruptieonderzoek belemmerde. Het protest in Brazilië flakkerde weer op: “#ForaTemer”, klonk het in een roep voor verkiezingen in heel het land. Nadat sociale bewegingen en vakbonden opriepen om de hoofdstad Brasilia in te nemen, kwam Brasilia in handen van het leger.

Foto: Fabian Sepulveda

Mei: Op 10 mei kwamen Argentijnen, geleid door de Moeders van de Plaza de Mayo, massaal samen de straat op onder het motto nunca más (‘nooit meer’). De aanleiding was de zogenoemde ‘2×1 wet’, die als doel had langdurige opsluiting bij voorhechtenis tegen te gaan. Na twee jaar voorhechtenis zou iedere dag in afwachting van een uitspraak voor twee dagen gelden.

Foto: Miguel Angel Trejo Rangel

Juni: Mensen in heel Latijns-Amerika kwamen ook de straat op met mooie redenen, zoals hier op de LGTB-Pride parade in Mexico-Stad op 24 juni.

Foto: Esther Couderé

Juli: In juli vierde conSentido haar vijfde jubileum met een mural van de Colombiaanse artieste Laura Vargas in de Permeke Bibliotheek in Antwerpen. Vargas vulde haar muurschildering aan met een herkenbare tekst over ‘thuishoren’ en met één voet zowel hier als daar zijn. Straatkunst verbeeldt sinds het begin van conSentido niet alleen een sterke kunstvorm in Latijns-Amerika, maar ook een vorm van sociale en politieke participatie of protest.

Foto: Luisa Machacón

Augustus: Op 15 augustus leverde de FARC, n a meer dan vijftig jaar conflict, officieel de laatste wapens en voorraden springstof in tijdens een officiële plechtigheid in Fonseca, La Guajira, Colombia. Op de foto leest een voormalig FARC-EP lid de definitieve overeenkomst over de beëindiging van het conflict en vredesopbouw in Colombia. De ondertussen ex-FARC-strijders bevonden zich sinds het begin van dit jaar in de 26 overgangs- en normalisatiezones verspreid over het land. In deze zones leverde de FARC haar wapens in en maakten de leden de overgang van strijders naar Colombiaanse burgers.

Foto: Ameno Córdova

September: Op 20 september kwamen tienduizenden Guatemalteken de straat op tijdens een algemene staking tegen corruptie en een straffeloosheidswet. Na de protesten in 2015 tekende Guatemala weer presente!

Foto: Anne Beentjes

Oktober: In september kreunde Mexico onder vier zware aardbevingen. Afgezien van de berichten over de vele honderden slachtoffers, was er ook veel te lezen over de enorme solidariteit onder Mexicanen na de aardbeving.

Foto: José Escobar

November: Op 25 november, Internationale Dag voor de Eliminatie van Geweld tegen Vrouwen, kwamen vrouwen in Latijns-Amerika massaal de straat op. Latijns-Amerika is volgens de VN het gevaarlijkste continent voor vrouwen waar geen oorlog woedt. Diezelfde vrouwen nemen op het continent al jaren een voorbeeldrol op in de roep tegen gendergeweld. De roep om Ni Una Menos – ‘niet één vrouw meer’ – aan gendergeweld te verliezen, klinkt er luid.

Foto: Eduardo Moradel

November-december: De presidentsverkiezingen in Honduras op 26 november vertoonden ernstige onregelmatigheden. Tijdens weken van (te) lang uitblijven van de finale resultaten kwam de bevolking de straat op in een aanklacht tegen vermeende fraude. Straatblokkades en protest in heel het land troffen traangas, waterkanonnen en kogels van staatsactoren. De deelname van president Juan Orlando Hernández aan de laatste verkiezingen was bovendien ongrondwettelijk.

In een hoopvol signaal besliste de speciale legereenheid de Cobras tijdelijk de wapens neer te leggen en weigerden de soldaten nader geweld te gebruiken tegen hun medeburgers. Toch kwamen er meer dan dertig Hondurezen om bij de protesten. De militaire politie wordt beschuldigd van de dood van 21 van deze manifestanten.

Foto: Juan Zapata Sanchez

December: Op kerstdag, en verschillende keren daarna, kwamen duizenden Peruanen door het hele land de straat op tegen de gratie verleend aan ex-dictator Alberto Fujimori om ‘humanitaire redenen’. De manifestanten beschuldigen de huidige president Pedro Pablo Kuczynski (‘PKK’) ervan een politieke deal te hebben gesloten en eisen dat hij opstapt.

Fujimori zat een 25-jarige celstraf uit voor mensenrechtenschendingen, waaronder moord, folteren, ontvoeringen en geforceerde sterilisatie van duizenden voornamelijk inheemse vrouwen. PKK meldde in een persconferentie dat: “Justitie geen wraak is. Laten we deze pagina omdraaien. Geen haat meer. Ik ben de president van alle Peruanen.” Op straat kreeg dit op protestborden het verontwaardigde antwoord: ‘Dit is geen haat. Dit is herinneren.’ Indulto es Insulto ofwel ‘gratie is een belediging’.