La rebelión de los pelones door Roberto Carvallo Escobar

‘La rebelión de los pelones’ of ‘De opstand van de onderdrukten’ is de debuutroman van de Mexicaanse doctor in filosofie Roberto Carvallo Escobar. De filosoof woont en werkt in Spaanse Salamanca, en heeft het daar goed naar zijn zin, maar nostalgie naar Mexico in al zijn facetten laat hij doorschemeren in zijn realistische portretten van mens en land. De connectie tussen beide is in alle omschrijvingen van de personages prominent aanwezig.

La Rebelión de los pelones vertelt het verhaal van enkele Mexicaanse families getekend door de armoede die werd veroorzaakt door de dictatuur van Porfirio Díaz. Daardoor wordt alle hoop gevestigd op de generatie van de pelones, inheemse arme jongeren, die de kans krijgen om naar de militaire universiteit van Mexico Stad te gaan. “Todos somos historias de muchas otras historias. Cargamos con una narrativa sobre la espalda que nos hace lo que somos.” [We zijn allemaal verhalen van veel andere verhalen. We dragen een geschiedenis met ons mee die ons maakt tot wie we zijn]. Deze inleidende woorden op de flaptekst geven in de kern weer hoe de roman is opgevat. Door middel van persoonlijke verhalen weerspiegelt de auteur de samenleving. Naast het centrale drama is het verhaal een maatschappelijke reflectie van het Mexicaanse zijn.

We lezen het levensverhaal van zes jonge mannen die vol vertrouwen en hoop op een betere toekomst hun academische carrière beginnen. Al snel merken ze echter dat ze onderdrukt worden door de veteranos of veteranen, de oudere studenten. Elk jaar moeten de nieuwelingen aan de universiteit naast een overgangsrite verschillende repressies doorstaan. Deze onderdrukking wordt gezien als een universitaire traditie en zijn bijgevolg een dagdagelijks gegeven. Volgens de Colonel en rector van de universiteit leren de jongens zich op die manier te verdedigen en worden ze hardere militairen. Uiteindelijk beslissen de pelones dat de maat vol is en rebelleren tegen de veteranos, met alle gevolgen van dien. Deze magistrale allegorie van de Mexicaanse revolutie toont hoe ondanks alle inspanningen het gewone leven gewoon verder gaat. Carvallo Escobar vertelt hoe de constante repressie van het dictatoriaal regime, zowel in de universiteit als in de geschiedenis van Mexico leidt tot wantoestanden en het voortbrengen van het slechtste in de mens.

De roman is opgevat in drie delen. Eerst en vooral maken we kennis met een aantal pelones. Op een bijna magische manier wordt hun verhaal en dat van de generaties voor hen verteld. Allen zijn gekenmerkt door het Mexicaanse temperament, allen dragen het verleden met zich mee. Door toverachtige beschrijvingen van het land en de natuur, met veel aandacht voor realistische details, weet de auteur de lezer mee te slepen naar geurige en kleurige Mexicaanse oorden. Ondanks het feit dat de lange beschrijvingen misschien niet bij elke lezer in goede aard zullen vallen, dragen ze bij aan een beter totaalbeeld.

Voor wie meer wil te weten komen over de Mexicaanse cultuur en diens joie de vivre, is dit boek zeker een aanrader. Er wordt ook nadrukkelijk ingegaan op thema’s als eten, geschiedenis en lokale gewoontes. Na deze beschrijvingen, wordt de opstand van de pelones onder de loep genomen. De filosoof in Roberto Carvallo Escobar weet de lezer in het verhaal op te slokken door de personages en de situatie zo geloofwaardig te maken dat de soms absurde gebeurtenissen als een logisch gevolg worden gezien.

Wat gezegd wordt over de opstand van de pelones, is toepasbaar op de opstand van het volk die leidde tot de Mexicaanse Revolutie in 1910 tegen president en dictator Porfirio Díaz. De revolutie werd in de loop van de eeuw enorm geromantiseerd. Belangrijk om te onthouden zijn het gevoel van samenhorigheid en het opkomen voor eigen idealen in een land dat onleefbaar is geworden voor de armen. Carvallo Escobar laat de gewone man aan het woord en toont op die manier de keerzijde van die geromantiseerde periode. De opstand van de pelones roept dezelfde gevoelens van de revolutie op. Op gelijke wijze probeert ze een nieuw tijdperk in te zetten, terwijl tegelijkertijd de angst voor de ondergang dichtbij is. In het derde en laatste deel beschrijft de auteur de gevolgen van de opstand tot vele jaren nadien.

De schrijfstijl van Roberto Carvallo Escobar vertoont nog de overijverigheid van een debuterend auteur. Less is more is iets wat hij in achting zou moeten nemen, maar in het algemeen stoort dit niet. Zijn filosofische achtergrond die hier en daar naar de oppervlakte komt, maakt het geheel alleen maar unieker. Alle levensgeschiedenissen van pelones Alberto, Eugenio, Francisco, Ignacio, Santiago en Emiliano en hun familie zijn kan men aanzien als korte verhalen doorspekt met wijsheid, liefde en tristesse. Opmerkelijk daarbij is zijn oog voor detail. Die veelheid aan vertellers in eerste persoon zorgt ervoor dat de verhalen op direct wijze worden overgebracht op de lezer. De roman biedt dus voor elk wat wils: op maatschappelijk vlak geeft het de lezer een inzicht in de Mexicaanse geschiedenis, maar het boek is vooral een aanrader omdat Roberto Carvallo Escobar gewoonweg een fantastisch verteller is.

Voor wie nu gebrand is om deze roman te lezen, moet nog even wachten op een vertaling naar het Nederlands. Het boek is via Smashwords of Amazon zowel als e-book als geprinte versie verkrijgbaar.

Carvallo, Escobar.
2012.  La Rebelión de los pelones . Mexico: independiente/ onafhankelijk
uitgebracht.