Interview met Andrés Lübbert: ‘Onze films vertellen het verhaal van de Latijns-Amerikaanse bevolking’

Vanaf 6 november kleedt het Latijns-Amerikaanse Filmfestival van Vlaanderen filmzalen in Brussel, Leuven en Antwerpen in een Zuid-Amerikaans jasje. Organisator Andrés Lübbert sprak met conSentido over de donkere wolken boven de filmindustrie en de unieke brug tussen Vlaanderen en Latijns-Amerika.

De vijfde editie van het Latijns-Amerikaans Film Festival van Vlaanderen opent met de Chileense film ‘Las cosas como son’, De dingen zoals ze zijn. Wat is de stand van zaken in de Latijns-Amerikaanse filmindustrie?

In veel Zuid-Amerikaanse landen is er nog geen sprake van een nationale filmindustrie. Mexico, Argentinië en Brazilië zijn grote spelers die elk jaarlijks zo’n 100 langspeelfilms subsidiëren. Er heerst een traditie van films maken en binnenlandse films bekijken, in tegenstelling tot hun buurlanden waar amper films worden gedraaid. De underdogs in de Latijns-Amerikaanse filmindustrie zijn ook de armste van de regio: Ecuador, Guatemala, Bolivia en Peru bijvoorbeeld. Het apparatuur is er verouderd, opleidingen zijn er maar schaars en de bevolking heeft weinig interesse in films van eigen makelij. Jammer, maar hopelijk trekken de nieuwe, goedkope technologieën die markt toch nog wat open. Zoals in Venezuela, waar nieuwe investeringen in de cultuur zijn vruchten beginnen af te werpen, met bijvoorbeeld de film “Pelo malo”, die recentelijk de hoofdprijs behaalde op het prestigieus San Sebastian Film Festival.

Het festival sluit af met ‘Mejor no hablar (de ciertas cosas)’, Beter om niet te praten over bepaalde zaken. Latijns-Amerika lijkt soms een van deze doodgezwegen onderwerpen in de programmatie van Vlaamse filmzalen.

Het marktaandeel voor niet-blockbusters is in België inderdaad erg klein. Er wordt misschien 5% voor overgehouden. Die moet dan worden verdeeld tussen andere terugkerende waarden: de Vlaamse films, de Franse en de Spaanse. Latijns-Amerikaanse films zien we hier amper, buiten enkele Oscar-nominaties die elk jaar weer in de arthouse cinema’s worden getoond. Langs de ene kant kampen Zuid-Amerikaanse filmmakers vaak met budgetproblemen en verspillen liever geen geld aan marketing en distributie in de lage landen, langs de andere kant is de band met Latijns-Amerika voor Vlaanderen historisch bijna onbestaand.

De documentaire ‘Cartas para Angola’, Brieven voor Angola, gaat over de correspondentie tussen Brazilië en Angola. Het Latijns-Amerikaans Film Festival lijkt wel een briefwisseling tussen Vlaanderen en Zuid-Amerika.

Het filmfestival staat op de grondvesten van de kunst: de kracht van woord en beeld. Via een evenwichtige programmatie tonen we een divers palet dat, als ware het een serie postkaarten, het verhaal van de Latijns-Amerikaanse bevolking uit de doeken doet. Elk jaar verzorgen wij een intense festivalbeleving met niet alleen film, maar ook muzikale intermezzo’s, feestjes en dit jaar voor het eerst een master class. Maar ook voor de regisseurs en producenten is het een unieke kans om hun werk te promoten. Velen krijgen van ons de mogelijkheid het festival mee te maken en komen zo voor het eerst naar Europa. Een Boliviaanse regisseur leerde via ons zelfs zijn (Vlaamse) vrouw kennen!

Mexico wordt vertegenwoordigd door verschillende films, één van hen de zwarte komedie ‘Fecha de caducidad’, De vervaldatum. Is het einde ook voor jullie in zicht?

Wanneer ik mijn to do-lijst zie, denk ik soms wel eens aan stoppen. Het Latijns-Amerikaans Film Festival draait op een vrijwilligerswerking met een kleine vaste kern. Maar wij zijn de laatste grote speler in de hele Benelux. Kunnen we Latijns-Amerikaanse regisseurs deze kans ontnemen? Heeft ook de Belg geen recht op een breder wereldbeeld, gebracht zonder met vingers te wijzen? Dit festival draait niet alleen rond de dromen van wie er achter zit, maar is voor heel veel mensen belangrijk. En dus zullen we zolang we kunnen, blijven doorzetten.

Het debuut van de Peruaanse regisseur heet ‘Cielo Oscuro’, Donkere hemel. Jullie Nederlandse broertje, het Latin American Film Festival in Utrecht, deed dit jaar door geldgebrek de boeken dicht. Merken jullie zelf veel van de donkere wolk die boven de cultuurmarkt hangt?

De filmindustrie zelf blaast nog lang niet zijn laatste adem uit, maar de cultuursector in Nederland en Vlaanderen deelt wel in de klappen. Zelf krijgen we subsidies van de provincie Antwerpen en de Belgische ontwikkelingssamenwerking. Het budget steeg de afgelopen jaren gestaag. Maar goed ook – zo kunnen we het festival laagdrempelig houden. Deze subsidies verliezen zou ook voor ons een doodsteek zijn.