De Belgische “heksen” zijn terug in Buenos Aires

De oudste metro ter wereld rijdt weer

Bekijk hier een item over de Belgische metrostellen in Buenos Aires op het VRT Journaal

In januari 2013 werden ze uit de circulatie genomen door de weinig tactvolle burgemeester Mauricio Macri: De “Brujas” oftewel heksen, de oudste metrostellen ter wereld, vlak voor de eerste wereldoorlog in Brugge verscheept in een container en naar Buenos Aires gestuurd.

Begin 20^e eeuw was Argentinië een economische grootmacht in volle expansie en het uitdijende Buenos Aires was de eerste grootstad in het zuidelijk halfrond die een metro liet aanleggen. Het Engelse bedrijf dat de metro aanlegde bestelde wagons van La Brugeoise, een fabriek uit Brugge die zich onder meer in trams specialiseerde. Brugge heet Brujas in het Spaans, hetzelfde woord als “heksen”, dus zodoende kregen de houten wagons meteen hun bijnaam.

Het ging om een premetro, een Belgische uitvinding, waarbij trams op een bepaald moment ondergronds gaan een daarna weer boven de grond komen, en dus twee soorten opstappen hebben:  op straatniveau en op perronniveau. De circa negentig wagons van las Brujas deden bijna honderd jaar trouwe dienst in de hoofdstad op de eerste metrolijn (Linea A), die vertrekt van de fameuze Casa Rosada, presidentiële ambtswoning, en doorrijdt via het Congres onder de Avenida Rivadavia. “De wagons waren helemaal in hout uitgevoerd, met spiegels en allerlei designdetails zoals vergulde rozetten boven de handvatten,” aldus Pablo Piserchia, een ingenieur die voor het stadsmetrobedrijf werkt en tegelijkertijd lid is van de hobbyclub De Vrienden van de Tram.

foto: www.la-razon.com/mundo/Vagones-centenarios-despiden-Buenos-Aires_5_1759074077.html

“De treinen waren van een uitzonderlijke kwaliteit,” zegt Piserchia, “want vandaag zijn de chassissen van de stellen nog in perfecte staat. Ze zijn voor de porteños (inwoners van Buenos Aires) deel gaan uitmaken van het patrimonium.”

Vandaar dat de abrupte beslissing van het stadsbestuur om las Brujas begin 2013 plots uit circulatie te nemen, op veel protest stuitte. “De treinen waren verouderd volgens de huidige veiligheidsnormen,” zegt Piserchia. “Zo gingen bijvoorbeeld de deuren nog manueel open. Ze waren ook niet elektronisch volgbaar vanuit het operationeel centrum, maar op zich waren ze niet stuk of versleten. Met hun 99 jaar dienst waren de Brujas veruit het oudste rollende materieel ter wereld.”

Burgemeester Macri, een steenrijke zakenman met een vastgoedverleden, had blijkbaar geen geduld en pensioneerde de wagons luttele maanden voor het historische eeuwfeest. Erger nog, er bestond helemaal geen plan om iets uit te voeren met de wagons, en de schepen van Transport had zelfs gegrapt dat “ze konden worden opgestookt voor een lekkere barbecue.”

Er volgde een golf van protest en een aantal fanaten trok naar de rechter die veertien wagons liet beschermen tot cultureel erfgoed. Dit jaar werden ze in de loods van de metro onder toezicht van de Vrienden van de Tram hersteld en gerestaureerd. “We moesten onder meer alle electrische leidingen vervangen,” vertelt ingenieur Piserchia, “want de wagons hadden nog leidingen van 1903, met stoffen omhulsel en gemaakt voor 1100 Volt, terwijl de A-Lijn nu met 1500 Volt functioneert.” De eerste twee gerestaureerde wagons werden in december gepresenteerd, tijdens het eeuwfeest van de Argentijnse metro, en men hoopt in 2014 nog een dozijn wagons te restaureren om ze terug rijklaar te maken. “Dan zullen de Brujas weer uitrijden op de A-Lijn, maar alleen tijdens het weekend of buiten de diensturen”, zegt Piserchia. “Op die manier kunnen toeristen zien hoe de porteños zich gedurende de hele 20^e eeuw verplaatsten. De A-lijn volgt ook niet toevallig de Avenida de Mayo, een laan met prachtige gebouwen uit Argentinië’s glorieperiode”.

Wie zeker niet rouwig zal zijn om de restauratie en de herintroductie van de Brujas, is de huidige paus Franciscus, die jarenlang naar zijn werk reed met de Belgische metrostellen en in 2015 een officieel bezoek zal brengen aan zijn vaderland.