conSentido op Facebook 
conSentido op Twitter 
De dag na mijn trouw, toen een alpaca in mijn gezicht spuugde
Afgelopen najaar trouwde ik in La Esperanza, een dorp in de Ecuadoraanse Andes dat De Hoop heet. De genodigden: drie alpaca’s, vrienden en familie, en voor de gezelligheid heel het aangrenzende dorp.
De Belgische feestgangers zagen eerst twee putten graven, er eten in leggen en dat met aarde bedekken, een tovenaar als priester, en niet dansen maar op de grond stampen. Met een Ecuadoraanse bril op is de pachamanca een eeuwenoude traditie van eten klaarmaken, zoals de voorouders dit deden en heerlijk slow cooking. De yachay is een dorpswijze die in contact staat met de natuurelementen water, aarde, vuur en lucht. En zapatear is vrolijk op de aarde stampen om moeder aarde te bedanken voor haar vruchten.
Picture perfect
In de noordelijke Andes van Ecuador vraag je de getuigen, of padrinos, met een grote mand met zorgvuldig klaargemaakte cavia’s of cuis, kip, en een type maïs, mote genaamd. Cuis is een echte delicatesse voor speciale gelegenheden. Heerlijk is het om de padrinos te verrassen met een feestmaal om te tonen hoe graag je hen ziet.
Foto’s: Gabriela Elizabeth Ayala Coral
De grote dag. De zon wisselt zich af met wolken, en het Andesgebergte komt prachtig tevoorschijn. Het is een goede dag om te trouwen. De bruidegom, vrienden en de yachay zijn al de hele middag, volgens rituele regels, een vuur aan het stoken om de vulkanische stenen voor de pachamanka op te warmen.
De pachamanka is een manier van eten bereiden in gemeenschap, voor iedereen, voor ceremonies, belangrijke data en feesten uit de Andes kalender. De trouw vond plaats in de periode van de equinox van september, genaamd Killa of Colla Raymi. In de landbouwkalender is deze periode het zaaifeest, het einde van het voorbereiden van de aarde en het begin van de groei van de gewassen.
De aarde is nu klaar om de maïszaadjes – als voornaamste bron van voedsel van de Andes gemeenschappen – te ontvangen en leven te geven. Het Feest van de Maan en de Aarde op 21 september is verbonden met vruchtbaarheid en vrouwelijkheid.
Rituelen maken deel uit van het leven in de Andes. Ook de bruidegom kreeg als klein jongetje van zijn grootouders de Andes spiritualiteit mee. De stenen in het vuur liggen in lijn met de plaats waar de zon opkomt en ondergaat.
De gasten komen beetje bij beetje aanwaaien. De bruid is verloren gereden in de bergweggetjes. De weg naar het feestterrein met ecologisch gebouwd berghuisje is weelderig versierd met bloemen; de perfecte intrede in een droomtrouw. De grootste uitdaging van de avond begint hier: (elegant) op hakken in de aarde wandelen.
De mooie bruidegom wacht zenuwachtig op de bruid. Er is een podium voor de met hakken dansende vrouwen en overal staan kleine en grote tafels met kleurrijke zeilen overgetrokken voor het samenzijn. Het mooiste van allemaal is het decor van bergen rondom dit plaatje van geluk, waarin vrienden en familie van vijf verschillende landen binnenwandelen om de liefde te vieren. Weerziensknuffels vliegen in het rond.
De yachay brengt iedereen samen rond het vuur en heet ons welkom. De vuurhete stenen worden in de put gelegd. Ook het eten gaat voorzichtig de put in, bedekt met maïs en bananenbladen voordat het zand erop gaat.
De kinderen spelen, vrienden praten bij en de novios (verloofden) en genodigden trekken foto’s en selfies met de alpaca’s, die ons overigens niet veel aandacht schenken. Een plaatselijke muziekgroep met gitaren, charango’s, viool, trommel (de aarde en stenen) en fluit (de wind) speelt muziek, synchroon met de natuurelementen. Picture perfect.
En dan begint het: De aarde ligt op de pachamanka. Samen met de muzikanten dansen we – met of zonder hakken – op de berg aarde, zapatear. Om de aarde goed aan te stampen. En om in contact te komen met de aarde en het voedsel dat we zullen smaken. De genodigden weten niet waar te beginnen; filmpjes maken of mee dansen in een kring die steeds groter wordt.
Zelfs voor Ecuadoraanse vrienden en familie uit de stad is dit de eerste keer dat ze een trouw in Andes-traditie meemaken. Voor de meesten is het een prachtige ervaring. Voor enkelen, sterk verbonden met een christelijke religie, is het even religieus slikken.
Verliefde vulkanen
Het gezelschap danst naar de achterkant van het berghuisje. Een huwelijkscocon versierd met bloemen en fruit kijkt uit over een altaar. Achter ons stroomt een rivier. Water is heilig in de Andes en versterkt sociale banden en rituele reiniging.
De imposante vulkaan Imbabura kijkt over ons uit. De vulkaan heeft een bijzondere betekenis voor de dorpen en steden in de gelijknamige provincie Imbabura. Maar ook voor de novios was deze vulkaan sinds het begin van hun reis samen een metgezel. Het verhaal gaat dat de Imbabura en de Cotacachi-vulkanen tot over hun oren verliefd zijn. Wanneer er geen wolken hun zicht versperren, koketteren de twee er lustig op los. Het verhaal van de vulkanen draagt wel wat soap-elementen in zich, met de nodige obstakels en drama. Laten we het daar vooral niet over hebben op een mooie dag als deze.
Op een dag – wanneer we uitgekeken zijn op het stadsleven – zullen de novios op hun terrein aan de voet van de Imbabura boeren en gelukkig oud worden.
De padrinos komen erbij en de yachay vertelt dat het zijn taak is te communiceren met de vier elementen: de aarde, het water, de lucht, en het vuur. We danken moeder aarde voor de vruchten en het voedsel dat ze ons biedt. Ook wij zijn volgens de yachay – net als de Killa Raymi – aan het oogsten, een nieuwe eenheid vormend.
Het ritueel ontplooit zich parallel met de taal van de natuur. We horen het water stromen en de wind waait, ondersteund door een fluit, bij het vallen van de avond.
De padrinos zorgen voor de luchtige toon, met grapjes, maar ook mooie wensen.
De padrinos en novios steken kaarsen aan en plaatsen bij ieder kardinaal punt een brandende kaars, met voornemens in gedachten. We verbinden ons ertoe een nieuwe cyclus te beginnen, tegenover het licht van de kaarsen, de natuurelementen, en onszelf.
Voor de genodigden, Moeder Aarde en de Imbaburaberg zijn we nu formeel man en vrouw.
De bruid krijgt in plaats van een ring een bloemenkroon op en de bruidegom een (regeer?)stok. In ieder geval om in harmonie te leven. De bloemen symboliseren de natuur, het huwelijk en de kinderen. De padrinos geven bloemen aan de novios, blij dat ze floreren.
We nemen fruit van het altaar en gooien het als een offer in het water terwijl we vurige wensen maken.
Tegen het einde van het ritueel wassen de padrinos onze voeten met bloemenwater voor voorspoed in een nieuw begin.
Een touw rondom de novios symboliseert hun nieuwe verbintenis. Om het ritueel te beëindigen mag iedereen ons knuffelen en wensen toevertrouwen.
Op de dansvloer wordt het feest ingezet met een laatste zapateo uit dankbaarheid voor moeder aarde, en alegría.
Te quiero, warme ananas, dansen dansen dansen en dansen
De dansavond begint met een traditionele dans als cadeau van de familie van de bruidegom.
In de openingsdans zingt een Spaanse rockband uit de jaren tachtig over de essentie van de avond: “Geef me jouw hand, probeer het mijn meisje, ik wil je zien lachen, knuffel mij innig, kom naar mij toe lopen, te quiero, te quiero, en ik doe niets anders dan aan jou denken. Te quierooooo, te quieeeeeroooooo, te quierooooo, te quieeerooooooooooo.”
Met veel interesse van de genodigden wordt het stomende eten uit de putten gehaald en opgediend: een hoeveelheid aan groenten voor de enige vegetarische Belg en varkensvlees en kip verwarmd in de oven van moeder aarde. De warme ananas is het perfecte dessert na een heerlijk verwarmende maaltijd. Het energiepijl zit goed voor de rest van de avond.
Het is ondertussen goed koud in de bergen en er zit niets anders op dan ons warm te dansen, dansen, dansen, dansen, dansen en dansen. Na de traditionele charango’s klinkt ook reggaeton, jaren tachtigmuziek en cumbia door de Noordelijke Ecuadoraanse Andes.
Voor het slapengaan halen we nog even een die avond gevormd koppeltje dat buiten in de hangmat ligt binnen; het is ondertussen beginnen regenen. Een ‘magisch logeren Bongo bon’ kan niet tippen aan de nacht die volgt. Omarmd slapen met het geruststellende geluid van een kabbelende rivier is een echte aanrader. In de ochtend gaan de gordijnen open om vanop het terras de imposante Imbaburavulkaan te groeten. Ik wil hier voor altijd blijven.
Interculturele communicatie en kippenbouillon
In Ecuador geen eitjes met brood de dag na een trouwfeest, maar een versterkende kippenbouillon tegen de kater. Op een grote pot boven een houtvuur trekken enkele uren de beste plattelandskippetjes. Familie en beste vrienden komen moe, maar gelukkig, samen. De interculturele communicatie tussen een Belgische en Ecuadoraanse familie is hartverwarmend.
De alpaca’s hadden ondertussen al die aandacht wel gehad, en spuwden toen ik voor een laatste knuffel kwam in mijn gezicht. Ik heb het ze ondertussen wel vergeven. Alle relaties gaan op en neer.
Hoofdfoto: Kristof Coenen
Foto’s: Gabriela Elizabeth Ayala Coral
reageren