Bacanal Chipote – ‘Dansen op de doden’

Gezien in het Migratie Museum te Den Haag tijdens de ‘Freedom Book Fair’.

Het is zaterdag 4 mei, in Nederland herdenken wij allen – burgers en militairen – die in Nederland of waar ook ter wereld zijn omgekomen of vermoord sinds het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog, in oorlogssituaties en bij vredesoperaties. Het thema van Bevrijdingsdag is dit jaar ‘In vrijheid kiezen’. De voorstelling Bacanal Chipote, die hier vanavond wordt opgevoerd door vijf gevluchte burgers uit het door geweld geteisterde Nicaragua, sluit aan bij dit beladen thema.

Lleca Teatro maakt theater op onconventionele plekken, met onconventionele groepen. Tussen 2009 en 2017 maakten zij theater met gevangenen en ex-gevangenen. Bacanal Chipote – ‘Dansen op de doden’, is gemaakt en wordt uitgevoerd door een groep autonome artiesten die zelf aan de recente protesten in Nicaragua meededen en het land hebben moeten ontvluchten wegens vervolging. Het stuk begon op de barricades vorm te krijgen en werd in de clandestiniteit en in ballingschap uitgewerkt. Een van de groepsleden kon echter niet ontkomen en zit op dit moment vast als politiek gevangene. De regisseur en bedenker van Bacanal Chipote is theatermaker Mick Sarria, oprichter van Lleca Teatro.

Gebaseerd op hun tijd op de barricades toont het stuk ook het verval van het politieke regime van de Sandinisten, ooit een inspiratie voor linkse bewegingen over de hele wereld. Het toont het drama van de opstand, maar ook het einde van een ideologisch tijdperk in Nicaragua. Bacanal Chipote roept de excessen van macht (bacchanaal) op en toont de uitspattingen van geweld (vertegenwoordigd door de beruchte gevangenis Chipote). Het werd gemaakt ter nagedachtenis aan hen die vermoord zijn en gewijd aan diegenen die momenteel worden vastgehouden en gemarteld in de gevangenissen.

We zien een kaal toneel, een zwart zeil bedekt de vloer, er staat een stoel op en iets dat op een kast lijkt. Een vrouwelijke etalagepop, voorzien van een blinddoek, steekt met haar bovenzijde uit de vloer en lijkt met ons het toneel te aanschouwen.

Filmbeelden en geluid donderen de zaal in en in enkele minuten wordt de harde werkelijkheid geschetst van het leven in Nicaragua sinds 19 april 2018. Het komt binnen.

Stilte…

Een acteur lispelt, een ander slingert scheldwoorden de zaal in, klanken worden uitgestoten. We zijn terecht gekomen in de krochten van de onderdrukker die hier zijn spel speelt met de gevangenen die hem zijn toevertrouwd.

Er volgt een aaneenschakeling van indringende scenes waarin op niet mis te verstane wijze wordt getoond wat de waarde van een politieke gevangene is. Langzaam verandert het toneelbeeld in een waar slagveld. Rauw wordt de tomeloze wreedheid van hen die de macht hebben om de anders denkende mens te onderdrukken, getoond.

Er vallen weinig woorden en dat is ook niet nodig, want het getoonde spel is des te indringender. Dit is fysiek theater, er wordt krachtig gebruik gemaakt van de lichamelijke diversiteit van de acteurs. Het thema dat in dit stuk wordt aangesneden, is universeel en heeft niet enkel betrekking op Nicaragua. Het bacchanaal dat hier wordt aangericht, maakt ons deelgenoot van het navrante feest van de onderdrukker.

Het is een heftige, beklemmende voorstelling die nimmer platvloers wordt. De beelden zijn schrijnend. Het is bewonderenswaardig om te zien hoe de acteurs op geen enkel moment uit hun rol vallen. Zij hebben de wreedheid van hun regime in de ogen gekeken en aan den lijve ondervonden. Zij maken ons moedig deelgenoot van datgene waar wij, en met ons ‘Vrouwe Justitia’, in ons ‘beschaafde’ Europa liever van wegkijken.

De voorstelling beklijft en nodigt uit tot reflectie.

Lleca Teatro is tot 10 juli in Nederland op uitnodiging van de Nicaragua Karavaan en zal in verschillende steden (o.a. Amsterdam, Delft, Den Haag, Tilburg, Utrecht) optreden en workshops geven.

Meer informatie: https://freedombookfair.org/portfolio-item/lleca-teatro/