Latin America Magazine.
 
Theatre

La imaginación del futuro

  • data:06/06 - 07/06
  • tijd:20:00
  • locatie:Stadsschouwburg Amsterdam
  • adres:Leidseplein 26, Amsterdam
La imaginacion del futuroLa imaginacion del futuro

Op 11 september 1973 pleegt het Chileense leger onder leiding van Augusto Pinochet een staatsgreep, waarbij de zittende socialistische president Salvador Allende het leven laat. Pinochet voert een rechtse militaire dictatuur in die 17 jaar lang met harde hand regeert en zich op grootschalige wijze schuldig maakt aan schendingen van de mensenrechten. Een kwart eeuw later keren de jonge honden van La Re-sentida terug in de tijd om als ware spindoctors Allende te helpen en de geschiedenis te herschrijven. Een paar jaar geleden was de groep een van de grote verrassingen op het Holland Festival. Nu zetten zij hun humor en tomeloze energie in om te onderzoeken wat er was gebeurd als Allende het politieke spel anders had gespeeld. Was de democratie dan gered? En zou de coalitie van Allende het land voorspoed hebben gebracht? Met open vizier wordt de mythe van Allende afgebroken, en een nieuwe toekomst geschetst.

ACHTERGRONDINFORMATIE

Het Chileense gezelschap La Re-sentida onder leiding van regisseur Marco Layera Navarro werpt met La imaginación del futuro een nieuwe blik op de dictatoriale geschiedenis van Chili door zich af te vragen of die ook anders had kunnen verlopen.

Op 11 september 1973 gaf de socialistische Chileense president Salvador Allende zijn laatste openbare speech. Een paar minuten later pleegde hij zelfmoord in zijn presidentieel paleis om niet te worden vermoord door het leger van Augusto Pinochet, dat op dat moment dreigend aan de poorten stond te rammelen. De door Pinochet beraamde staatsgreep slaagde en als dictator hield hij Chili vervolgens zeventien jaar lang onder zijn duim. Er was geen mensenrecht dat hij in die jaren niet schond. 

Tot zover de historische feiten. In de gedurfde voorstelling La imaginación del futuro gaat La Re-sentida op zoek naar een ander verloop van de geschiedenis. Ze sturen een groepje eigentijdse staatsministers de geschiedenis in om die drastisch bij te sturen. Wat als Allende een team van moderne communicatie-experts tot zijn beschikking had gehad? Had hij dan andere keuzes gemaakt? Als het Chileense Volksfront (de Unidad Popular, die Allende in 1970 naar voren schoof als presidentskandidaat) morgen opnieuw opkwam, zou ze dan anders opereren?

Door de verschillende potentiële paden uit te stippelen die de geschiedenis níet volgde proberen regisseur Marco Layera Navarro en zijn team – allen geboren na 1975 – een nieuwe kijk te ontwikkelen op het geïdealiseerde beeld van Allende als vredelievende revolutionair. Ze zetten voor één keer hun waardering voor hem (die ze met de paplepel ingegoten kregen) opzij om het presidentsvoorstel van het linkse Chileense Volksfront af te zetten tegen de effecten van de vreselijke jaren die volgden.

Om een systeem uit te denken dat vandaag de dag het best zou werken – de communistische droom uit de jaren zeventig zou daarvoor in hun ogen nooit meer in aanmerking komen – doet La Re-sentida met zwarte humor de geschiedenis van de beste en de slechtste jaren in Chili kantelen. 

Net als alle voorstellingen van La Re-sentida is ook La imaginación del futuro weer een pleidooi voor het belang van kunst in het moderne, ideologieloze tijdperk in Chili. De makers van deze eigentijdse groep ontwikkelden hun theater als sociaal instrument om te reflecteren op hun culturele identiteit en de moeizame dictatoriale geschiedenis van hun land. Theatermakers moeten het lef hebben om taboes te doorbreken, heilige huisjes omver te trappen en te zorgen voor reflectie door provocatie, menen zij. Daarbij gaan ze de nodige zelfspot niet uit de weg.

Twee jaar geleden stond La Re-sentida op het Holland Festival metTratando de hacer una obra que cambie el mundo (Een poging een stuk te maken dat de wereld zal veranderen), een komische, energieke satire over utopie, revolutie, politiek en kunst. Ook hierin overschreef het gezelschap het ware verloop van de geschiedenis door er een fictief alternatief op los te laten. Een groep politiek bewogen acteurs dook in die voorstelling onder om het ultieme toneelstuk te schrijven dat de wereld zou veranderen, maar na vier jaar opsluiting bleek een nieuwe regering armoede en onrechtvaardigheid radicaal te hebben uitgebannen. Kan theater iets aan de wereld veranderen? Of is dat slechts een utopie? Die vraag lijkt als een rode draad door het oeuvre van La Re-sentida te lopen – en het antwoord pakt niet noodzakelijkerwijs in hun voordeel uit.

La Imaginacion del Futuro 2 breed

BIOGRAFIEËN

Tegelijk met zijn studie rechten, filosofie en criminologie aan de Universiteit van Chili volgde Marco Layera Navarro (1977) een acteeropleiding aan de toneelschool La Matriz en aan de Escuela Teatro Imagen. In 2007 richtte hij met een stel vrienden de theatergroep La Re-sentida op. Een jaar later maakte hij zijn regiedebuut met de voorstelling Simulacro, gevolgd door Tratando de hacer una obra que cambie el mundo … el delirio final de los últimos románticos (2011). Met deze laatste voorstelling stond hij op het Holland Festival van 2013. In dat jaar ging ook La imaginacióndel futuro in première, waarmee hij in de festivaleditie van 2015 terugkeert. Naast zijn theaterwerk maakte hij enkele filmprojecten (Elencos ciudadanos en Laboratorios de montaje), schreef hij artikelen en geeft hij les.
In relatief korte tijd ontwikkelde La Re-sentida zich tot een van de interessantste theatergroepen van Zuid-Amerika. Voor zijn werk ontving Navarro de Eugenio Guzman-prijs van de Universiteit van Chili en werd hij genomineerd voor de Chileense kunstprijs de Premio Altazor a Las Artes Nacionales. Voor zijn regie van Tratando … won hij de prijs voor beste regie op het Festival de Teatro Joven in het Teatro Municipal de las Condes. In 2012 regisseerde hij een nieuwe versie van Tratando … op het Midwinter Night’s Dream Festival in Estland, met een voltallige Estse cast. Zijn nieuwste stuk La imaginación del futuro ging in mei 2013 in première.

La Re-sentida (‘rancune’ in het Spaans) werd in 2008 opgericht door een groep jonge Chileense theatermakers. Zij zijn constant op zoek naar een theatertaal die de gevoelens, visies en ideeën van hun generatie kan uitdragen. Theatermakers moeten het lef hebben om taboes te doorbreken, heilige huisjes omver te schoppen en mensen tot reflectie aan te zetten door nu en dan te provoceren, aldus het collectief. La Re-sentida staat een ontwrichtende benadering van theater voor, waarbij theater wordt ingezet als instrument voor kritiek en reflectie. De groep neemt haar politieke verantwoordelijkheid door voortdurend ideologische vraagtekens te plaatsen bij de hedendaagse (Chileense) maatschappij en de crisis waarin zij verkeert.

Voor elke voorstelling verrichten de leden gezamenlijk een grondig theoretisch onderzoek en gaan ze op zoek naar een poëtische taal waarmee ze uiting kunnen geven aan wat er onder hun generatiegenoten leeft. Hun eerste productie Simulacro (2008), gemaakt in het kader van de tweehonderdjarige onafhankelijkheid van Chili, was een ironische, wrede en zwartkomische reflectie op het leven in een land met een dictatoriale geschiedenis. In 2011 volgde Tratando de hacer una obra que cambie el mundo… el delirio final de los últimos románticos (Een poging een stuk te maken dat de wereld zal veranderen), waarin een groep acteurs zich een paar jaar opsluit in een bunker om het ultieme toneelstuk te schrijven dat de wereld voor eens en voor altijd fundamenteel zal veranderen – maar als ze na vier jaar discussie hun hoofden weer uit de bunker steken blijkt een nieuwe regering daar alle problemen allang te hebben opgelost. Deze voorstelling betekende hun doorbraak in Europa; ze toerden ermee langs vele internationale festivals, onder andere het Holland Festival 2013. Ook werd de groep uitgenodigd in Brazilië, Spanje, België, Polen, Italië en Estland. Hun nieuwste stuk La imaginación del futuro ging in mei 2013 in première.