2017: het jaar dat de Venezolaanse oppositie stierf

In oktober 2016 stierf de democratie in Venezuela. Tot oktober 2016 gold een electorale kalender die min of meer overeenkwam met wat de grondwet voorschreef. Maar toen werd een referendum tegen president Nicolás Maduro tegengehouden, terwijl een dergelijke consultatie wettig was. Op dat moment werd duidelijk dat het begrip ‘democratie’ niet meer van toepassing was op ‘het land van het mogelijke’.

Wat volgde was een lange lijdensweg voor de Venezolaanse oppositie. Ze hadden nochtans absolute meerderheid behaald in de parlementaire verkiezingen van december 2015, maar die meerderheid werd nooit verzilverd: de overheid nam in 2016 maatregelen om hun net verworven macht te neutraliseren.

Langzame dood

De laatste stap in dat proces was de beslissing van het hooggerechtshof om de bevoegdheden van de Asamblea Nacional over te nemen, eind maart 2017. Dat was de voornaamste oorzaak van een reeks protesten die tussen april en augustus plaatshadden, maar zeker niet de enige. Venezuela kampt namelijk al langer met aanhoudende devaluatie en (hyper)inflatie. Hoofdstad Caracas heeft ook de hoogste moordcijfer ter wereld en in de top twintig prijken vier andere Venezolaanse steden. De schaarste van basisproducten, waaronder ook medicijnen, verplicht Venezolanen om naar buurland Colombia te reizen om boodschappen te doen of maakt hen afhankelijk van de CLAP’s (lokale comités van voorraad en productie), die voedselpakketten uitdelen. Dat allemaal tezamen, gepaard met de harde repressie van de protesten, deed vele Venezolanen dagelijks de straten blokkeren, maandenlang.

Ondertussen organiseerde de overheid een onverwachte verkiezing – van een boven-presidentieel orgaan, een Asamblea Constituyente (oftewel Grondwetgevende vergadering) – die omwille van onregelmatigheden geboycot werd door de oppositie. Het resultaat was een 100 procent militant parlement met de macht om de bevoegdheden van de bestaande Asamblea Nacional over te nemen, om de procureur-generaal af te zetten, om verbod op te leggen aan oppositieleiders, om politieke partijen aan banden te leggen en om andere beslissingen te nemen waar de president zelf niet voor bevoegd was.

Prompt werden ook regionale en gemeenteraadsverkiezingen georganiseerd. Meerdere oppositieleiders werden politiek geneutraliseerd. Anderen zijn gevlucht. Sommige politieke partijen mogen niet meer meedoen aan electorale processen in Venezuela. De oppositie stierf een langzame dood tussen die climax van 2015 en de herfst van 2017. Ondertussen blijven zowel de crisis als de exodus van Venezolanen aanhouden.

Varkensvlees

2017 is het jaar dat veel Venezolanen een opvallende stilte merkten in de straten tijdens de anders zo lawaaierige kerstperiode. De oppositie spreekt van de meest droevige kerst in onze recente geschiedenis en dat lijkt inderdaad waar te zijn. Het gevoel heerst de hoop te hebben opgegeven.

Op 27 december barstten nogmaals protesten los, deze keer omdat een beloofde ‘pernil’ (een stuk varkensvlees, en traditioneel kerstgerecht) niet inbegrepen bleek in de CLAP-pakketten. Spontane protesten van doodgewone burgers, want de georganiseerde oppositie is de overtuigingskracht om betogingen op te roepen voorgoed kwijt.

Tijdens de ochtend van 31 december protesteerde een groep Venezolanen om die langverwachte stukken vlees. Toen het protest uit de hand liep, werd een 18-jarige vrouw neergeschoten door de ordediensten. Ze was vijf maanden zwanger.

Orlando Verde is stafmedewerker bij KifKif, blogger en filmmaker. Hij werd in 1977 geboren in Venezuela en woont sinds 2001 in Antwerpen.